يا ذا الجلال والإكرام * يا ذا النعمآء والجود * يا ذالمنّ والطول * حرّم شيبتى عَلَى النار.۱
يا اين قسمت ، بخش دوم از دعاى ماه رجب است . پس از توضيح درخواست هاى سه گانه اى كه ذكر اسماى جلال و جمال الهى بود، اكنون به درنگ و دقت در اين نداهاى سه گانه دوم مى پردازيم.
نخستين ندا
يا ذا الجلال والإكرام
و جلال به معناى «عظمت» و «منزه و برتر دانستن» است. و در صورت نخست ، به معناى «دارنده بزرگى و بخشندگى» و در صورت دوم ، به معناى «منزه و برتر دانستن خداوند متعال از ستم» است. و خداوند متعال دارنده جلال است ، به اين معنا كه از ستم بر بندگان برتر، منزه و مبراست.
دارنده اكرام است ؛ زيرا بندگان را گرامى داشته ، خير و خوبى خود را به آنان ارزانى مى دارد. عظمت از اسماى جلال، و اكرام از اسماى جمال است. و بنده به وسيله همين اسماى جلال و جمال به خداوند متعال متوسل مى شود.
نداى دوم
يا ذالنعمآء والجود
و خداوند متعال پديد آورنده، دارنده و بخشنده همه نعمت هاست. و او سخاوتمند مهربانى است كه از بسيارى اوصاف برتر است. او همان برترى است كه همه نعمت ها در تصرف اوست. زيرا او خود ناجى دارايى ها و گنجينه دار همه نعمت هاست. «گنجينه هاى آسمان و زمين از آنِ خداست ...».۲
و او همان سخاوتمند مهربانى است كه از بسيارى اوصاف برتر است و هيچ كس برابر بخشش و لطف او نيست. و هيچ گونه تنگ دستى در ساحت قدس او راه ندارد ؛ چرا كه از هر چه در تصور ما آيد ، برتر و بالاتر است. پس همو دارنده همه نعمت ها و بخشنده آنهاست.
پس [با اين اوصاف] چگونه به بندگان نيكى نكند؟ و ايشان را گرامى ندارد؟ و هنگامى كه از او درخواستى مى نمايند ، چگونه به آن پاسخ مثبت ندهد؟
جز اين نيست كه كسى از بخشش و دهش باز مى ماند كه از تصرف آن درمانده و ناتوان باشد، يا اين كه تنگدستى است كه نفسش او را از بخشش و دهش باز داشته است. محققا پروردگار ما عز و جلاز همه اين اوصاف و ندارى، ناتوانى، تنگ دستى و آزمندى، منزه و برتر است.
با اين توضيح ، چگونه بندگان خود را عزيز نشمرد و آنچه را كه از او درخواست كرده اند ، به
1.اى صاحب جلال و اكرام * اى صاحب نعمت ها و بخشش * اى صاحب منّ و جود * موى سپيد مرا بر آتش حرام كن.
2.سوره منافقون، آيه ۷.