و از نشانه هاى بدبختى و شقاوت انسان اين كه خود را از اين نعمت گسترده و پيوسته محروم داشته، هيچ تلاشى در درك اين منازل و يا اميدوارى خود به ذات اقدس الهى و حتى در روبه رو شدن و بهره مندى از اين منازل را از خود نشان ندهد.
2 ـ 1 . منزل عمل
منزل دوم از منازل رحمت خداوند متعال در اين درخواست هاى چهار گانه، منزل كار، تلاش و يا عمل است. «اى كسى كه به اندك ما فراوان مى بخشى». ۱ يعنى كسى كه بخشش فراوان خود را به كار اندك ما اختصاص مى دهى ؛ يعنى ميزان فراوانى از پاداش را در برابر اندكى از تلاش قرار داده است. قطعا خداوند متعال كوشش، حركت و عمل آدمى را از وسيله هاى روزى بندگان خود قرار داده است و توسعه و فراخى روزى خود را براى كسى كه راهىِ بازار و مزرعه است ، قرار مى دهد و نيز تنگ دستى را بهره كسى مى گرداند كه در كوشش و عمل از خود سستى نشان داده است.
هيچ ترديدى نيست كه خداوند متعال همان روزى دهنده اى است كه خود صاحب قدرت و نيرويى نفوذ ناپذير است و به جز ذات اقدس اللّه هيچ روزى دهنده اى نيست. و روزى بنده از نزد همان اللّه است. و هيچ گونه رزق و روزى در بازار و مزرعه و يا به جهت رفت و آمد و تلاش به دست نمى آيد. و هيچ ترديدى در اين واقعيت نيست ؛ زيرا كه خداوند متعال خود كار و كوشش را جزئى از منازل رزق و رحمت قرار داده است. و همانا تكرار مكرر عبارت «عمل صالح» پس از واژه «ايمان» در قرآن مجيد مؤيد همين موضوع بوده و از علت هاى رستگارى انسان و موفقيت او شمرده مى شود.
خداوند متعال در سوره عصر ، ايمان و عمل صالح را سبب نجات انسان از زيان و فرو شدن در آن دانسته است.
خداوند متعال مى فرمايد :
قسم به روزگار * كه انسان قرين زيان است * مگر كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده اند و هم ديگر را به حق سفارش كرده و هم ديگر را به صبر سفارش مى نمايند.۲
مصداق هاى عمل صالح در زندگى روزمره انسان بسيار فراوان است، و عمل صالح همان تلاش و كوششى است كه انسان در آن رضايت خداوند متعال را براى خود جستجو مى كند .... بنابراين تعريفى كه براى «عمل صالح» ارايه داديم ، هيچ تفاوتى بين انسانى كه در بازار مشغول انجام كار بوده و بين كسى كه براى رضايت و جلب رحمت خداوند متعال مشغول انجام فرايضى همچون نماز و روزه است، نيست ؛ زيرا همه اين كارها از مصاديق كارهاى شايسته و عمل صالح بوده و انجام هيچ
1.يا من يعطى الكثير بالقليل.
2.سوره عصر، آيه ۱ ـ ۳.
