كدام، شخص را از انجام عمل صالح ديگر بى نياز نمى گرداند. و خداوند متعال خود بندگانش را به كار، كوشش و عمل دعوت كرده است و انسان را در برابر انجام هر نيكى به پاداش مناسب بشارت داده است.
اكنون در برابر درخواست وارد شده در دعاى «يا من يعطى الكثير بالقليل» مى پرسيم : معناى قليل و كثير يا اندك و فراوان كدام است و چه ارتباطى بين اين دو واژه وجود دارد؟ پاسخ اين كه قليل يا اندك همان كوشش و عمل ماست. و كثير يا فراوان همان پاداش و بخشش خداوند متعال است كه در برابر كار و عمل ما، به ما عنايت مى فرمايد. دِهش هاى خداوند متعال بر دو گونه اند : يك نوع در مقابل انجام كار و ديگرى بدون انجام كار و يا بلا عوض.
مقصود ما از مقابل يا در برابر انجام كار، عرف رايج و معمول ، يعنى به ميزان، معادل، برابر و به اندازه كار انجام شده نيست ؛ زيرا پاداش خداوند متعال و دهش او برابر هيچ كدام از كارهاى ما نيست . اين همان تجارتى است كه قرآن مجيد همه ما انسان ها را به انجام آن در بين خود و خداوند متعال فرا خوانده است.
خداوند متعال مى فرمايد :
اى كسانى كه ايمان آورده ايد، آيا شما را به تجارتى راهنمايى كنم كه شما را از عذابى دردناك رها مى سازد * به خدا و پيامبرش بگرويد و با مال ها و جان هايتان در راه خداوند جهاد كنيد . اين براى شما بهتر است ، اگر دانسته باشيد * تا خدا گناهانتان را بيامرزد و به بهشت هايى كه جوى ها در آن روان است درآورد ؛ با مسكن هاى خوب در بهشت ها، كه اين همان كاميابى بزرگ است.^۱
اين همان تجارت پُر سودى است كه پروردگار براى شان آماده كرده است. خداوند متعال مى فرمايد :
خداوند از مؤمنان جان ها و مال هايشان را خريد، [در مقابل اين] كه بهشت از آنِ آنهاست، در راه خداوند كارزار كنند ؛ بكشند و كشته شوند . وعده خداوند است كه در تورات و انجيل و قرآن به عهده او محقق است و كيست كه به پيمان خويش از خداوند وفادارتر باشد. از معامله [پُر سود ]خويش كه انجام داده ايد ، شادمان باشيد كه اين همان كاميابى بزرگ است.^۲
و اين بخشش آن چيزى است كه خداوند متعال بندگان خود را در برابر كارشان و متناسب با آن روزى داده است، و البته اين پاداش معادل و مساوى با كارشان نيست. و اين پاداش چيزى جز آن چيزى است كه خداوند متعال در برابر انجام هر كارى براى بندگان در نظر گرفته است. كه إن شاء اللّه