ما در آينده از آن سخن خواهيم گفت.
اين بخشش همان است كه خداوند متعال آن را براى بندگان خود در برابر كوشش ها و تلاش هايشان ضمانت كرده است كه آن را قانون «تناسب بين كار و پاداش» محكم و متقن كرده است . البته اين قانون بخشش و دِهش خداوند متعال بر طبق قاعده رايج و معمول ، يعنى هم ترازى و يا برابر با كار و كوشش نيست.
پس در نتيجه ، آن كارهاى شايسته كه ما به خداوند متعال مى بريم و آن چيزى كه او از ثواب و پاداش به ما داده است ، برابر و هم اندازه نيست ؛ زيرا كوشش كسى كه در كارهاى شايسته صرف شده است ، كوششى فانى و از بين رفتنى است ؛ هر اندازه هم كه زمان انجام آن طولانى بوده باشد. ولى آنچه كه خداوند متعال از ثواب و پاداش به انسان مى بخشد ، امرى ماندنى و زوال ناپذير است.
هر آنچه كه در نزد شماست ، از بين رفتنى است و هر آنچه كه نزد خداوند است ، جاويد و پايدار است ... .^۱
اين ، جنبه كيفى مسأله، اما جنبه كمّى آن.
خداوند متعال مى فرمايد :
حكايت كسانى كه اموال خويش را در راه خداوند انفاق كنند ، چون دانه اى است كه هفت خوشه رويانيده كه در هر خوشه صد دانه است. و خداوند براى هر كه خواهد ، دو برابر كند ، [زيرا] كه خداوند وسعت بخش و داناست.^۲
اين تمثيلى بيش نيست ، اما در عين حال پيش از آن است كه خداوند متعال خود آن را چند برابر كرده باشد.
... و خداوند براى هر كسى كه بخواهد چند برابر مى كند، و خداوند براى هر كه خواهد ، دو برابر كند كه خداوند وسعت بخش و داناست.^۳
و خداوند متعال پاداش بندگان را به آنچه كه از كارهاى شان بهتر است ، پاسخ مى دهد. خداوند متعال مى فرمايد :
... تا خداوند بهتر از آنچه كه مى كرده اند ، پاداششان دهد.^۴... و پاداششان را از آنچه مى كرده اند ، نكوتر دهيم.^۵
معناى پاداش به «بهتر» و به «بهترين شكل» اين است كه خداوند براى شخصى از هر نوع از