و باز از طرق اهل سنت و از زبان بيش از بيست صحابى در نقلى ديگر آمده است :
انى تارك فيكم الثقلين كتاب اللّه وعترتى أهل بيتى ^۱ .
6 ـ 1 . برخى از اين شيوه نيز ياد كرده اند :
راوى هنگام شنيدن يا نقل روايت، دچار عدم ضبط سهو و نسيان مى شود ^۲ .
اما ظاهرا نمى توان اين مورد را به عنوان شيوه اى در اين باب ذكر كرد، بلكه يكى از علت آسيب ديدن حديثى است كه اصل دارد ؛ هر چند ممكن است اين امر، در نهايت حديث را از معناى اصلى خود دور و مشمول حكم حديث جعلى كند .
علاوه بر اين علت، نقل به معناى حديث، نقص در رسم الخط و تسامح و تساهل در اخذ و نقل حديث نيز علل رسيدن آسيب هاى جدى به حديث از حيث لفظ و معنا بوده و عملاً حديث را در حكم حديث موضوع قرار مى دهد .

2 . منابع جعل كنندگان حديث

با توجه به آنچه آمد، مى توان منابع مورد استفاده وضاعان را چنين برشمرد :
1 ـ 2 . منبع درونى، كه عبارت است از : الف . انديشه ها و تخيلات خود وضاعان ؛ ب . اشتباه يا كوتاهى راويان .
2 ـ 2 . منبع بيرونى، كه عبارت است از :
الف . روايت هاى منقول اما با سندى ضعيف ؛
ب . اقوال صحابه، تابعان و تابع تابعان ؛
ج . اقوال فيلسوفان، حكيمان (دانايان)، پارسايان، پزشكان و... ؛
د . اسرائيليات (منابع مذهبى اهل كتاب و ديگر مذاهب) .

3 . مضامين احاديث موضوع

1 ـ 3 . مضمون احاديث از حيث صحت و عدم صحت به طور كلى، بر دو نوع است :
الف . مضمون آن به طور كلى باطل است كه بعضا حتى مردم معمولى آن را به زبان نمى آورند ؛ چه رسد به بزرگانى چون پيامبر صلى الله عليه و آله و معصومان: ^۳ .
ب . مضمون آن به نحوى از صحت يا مقبوليت برخوردار است ؛ مانند سخن درست و صحيح