و خاص، محكم و متشابه و حفظ و وهم است. و در زمان پيامبر صلى الله عليه و آله بر او دروغ بسته شد به طورى كه به پا خاست و خطبه اى ايراد فرمود و گفت: هر كس عمدا بر من دروغ بندد، جايگاهش در آتش خواهد بود... ، 1
بنابراين معلوم مى شود كه جريان جعل حديث از زمان پيامبر آغاز و پس از رحلت آن حضرت گسترش يافته است.
علامه طباطبايى به اين واقعيت تلخ اشاره كرده، نظر خود را در اين مورد اين طور بيان مى كند:
و اما اين كه گفتيم دسيسه و جعل در روايات شايع شده، مطلبى است كه اگر كسى به روايات مربوط به خلقت و سرگذشت انبياى گذشته و امت هاى پيشين و همچنين اخبار وارد شده در تفاسير آيات و حوادث واقع در صدر اسلام، مراجعه نمايد، هيچ ترديدى برايش باقى نمى ماند. 2
اكنون به مواردى مى پردازيم كه علامه طباطبايى به لحاظ جعلى بودند روايت از قبول آن امتناع ورزيده است:
علامه طباطبايى از التفسير الكبير فخر رازى روايتى را در مدح «وحشى» قاتل حمزه سيد الشهدا نقل مى كند و سپس مى گويد:
اين روايت را فخر رازى از ابن عباس نقل مى كند. با تأمل در آياتى كه در روايت آمده است و پيامبر آنها را به وحشى ارجاع داده است، شكى باقى نمى گذارد كه روايت جعلى است و جاعل آن قصد داشته وحشى و رفقايش را بخشيده وانمود سازد؛ هر چند مرتكب گناهان كبيره و صغيره بسيارى باشند... . 3
در روايتى درباره داستان هابيل و قابيل آمده است كه آثار خون هابيل در محلى كه كشته شده وجود دارد. علامه ضمن نقل دو روايت در اين باره مى گويد:
اين دو روايت دلالت مى كند بر اين كه در آن محل اثر ثابتى از خون هابيل موجود است. اين مطلب شباهت به امور خرافى دارد كه چه بسا آن را جعل كرده اند تا مردم به زيارت آن محل بيايند و نذورات و هداياى خود را تقديم نمايند. 4
14 . تمثيلى بودن بيان برخى از روايات
يكى از مباحثى كه متقدمان، حداقل به شكل معاصر، كمتر به آن پرداخته اند، مسأله زبان دين به طور اعم و زبان قرآن به نحو اخص است. طرح مسأله به اين صورت است كه آيا دين زبان ويژه اى دارد و
1.نهج البلاغه، ص ۲۱۰.
2.الميزان في تفسير القرآن، ج ۱۲، ص ۱۱۷.
3.همان، ج ۴، ص ۴۰۵.
4.همان، ج ۵، ص ۳۴۸.
