محمد بن جرير طبري آملي و دلائل الإمامة - صفحه 237

راويان در اين كتاب فراوان ديده مى شود. ۱

2 ـ 2 . اسناد شيعى غير امامى

در مجموع ، تعداد روايات اندكى در اين كتاب وجود دارد كه در آنها راويانى از گروه هاى ديگر شيعى همچون زيديه، واقفيه، ۲ فطحيه ۳ و كيسانيه ۴ يافت مى شوند.
در اين ميان بيشترين سهم از آنِ زيديه است ۵ كه احتمالاً مى توان علّت آن را درگيرى هاى بيشتر اين فرقه با اماميه دانست، به ويژه با توجه به آن كه بيشتر روايات نقل شده از اين گروه بر ضدّ اعتقادات و باورهاى آنها است ، كه مى توان آن را نوعى جعل دانست ؛ بدين معنا كه به منظور پيروزى در احتجاج با خصم، رواياتى با محتواى ضدّ باورهاى خصم به بزرگان مكتب او منتسب مى كردند و در حقيقت به نام آنها جعل روايت مى كردند.

3 ـ 2 . اسناد غير شيعى

كتاب دلائل الامامة ، در ميان منابع موجود امامى ، اولين و قديمى ترين نوشته اى است كه در آن به صورت گسترده از سلسله اسناد سنّى براى اثبات فضايل و مناقب اهل بيت عليهم السلام به صورت مجموعى و بلكه بيان كرامات و معجزات آنها بهره گيرى شده است كه به نظر مى رسد به نوعى از اين عمل بعدها به صورت گسترده تر در كتاب هايى مانند مناقب ابن شهر آشوب (م 588 ق) الگوبردارى شد.
در ميان مشايخ بدون واسطه مؤلّف به نام تعدادى از بزرگان اهل سنّت در آن زمان برخورد مى كنيم كه طبعا مى توانسته آشنايى مؤلف با منابع اهل سنّت را راهوار سازد. در اين ميان قاضى ابوالفرج المعافى بن زكريا (305 ـ 390 ق) ـ كه بر طبق مذهب جريريه (منسوب به محمد بن جرير طبرى متوفى 310ق) فتوا مى داده ۶ ـ بيشترين نقش را در روايات سنّى اين كتاب به عهده دارد. ابراهيم بن مخلّد بن جعفر الباقرخى (325 ـ 410 ق) ـ كه او نيز جريرى بوده ـ ۷ از ديگر مشايخ سنى اوست.
ابو اسحاق ابراهيم بن احمد بن محمد (324 ـ 393 ق) ـ كه بر مذهب مالك فتوا مى داده ـ ۸ نيز

1.ر . ك : الذريعة، ج ۸ ، ص ۲۴۷ ؛ دلائل الامامة (مقدمه محقق)، ص ۳۳ ـ ۳۷.

2.دلائل الامامة ، ص ۴۳۳.

3.همان، ص ۲۶۳.

4.همان، ص ۴۷۹.

5.به عنوان مثال: همان،

6.ر . ك : موسوعة طبقات الفقهاء، ج ۴، ص ۴۸۱.

7.همان، ج ۴، ص ۱۲.

8.همان، ج ۴، ص ۷ .

صفحه از 239