انجام كارى از آن جهت كه فضيلت مندانه است ، بدون چشم داشت هيچ گونه منفعت شخصى . ^۱
نوعى مشابه از حديث موضوع زمانى پديد آمد كه براى امثال و اقوال نيكو از حيث ساختار و مضمون (كلّ كلام حسَن ) ـ كه از منابع مختلفى گرفته شده بودند ـ اَسانيدى ساخته شد و اين سخنان به جايگاه حديث ارتقا يافت . جالب توجه آن كه در اينجا اين كار غالبا امرى ناپسند به شمار نمى آمد . ^۲
قسم پنجم از وضع حديث ذيل عنوان غرض شخصى قرار مى گيرد . ^۳ دليل اين قسم وضع حديث منافع شخصى است كه مى تواند فرصت طلبى محض به شمار آيد ؛ نظير تأييد و حمايت از آنچه مورد علاقه و تأييد سلطان است يا لطمه وارد كردن به دشمنى شخصى . جعل هايى از اين دست ، طبيعتى ارتجالى دارند و انگيزه هاى واضعان در آن بى شمار است .
فردى ممكن بود با روايت احاديث عجيب و غريب نبوى مخاطبان فراوانى را به خود جلب كند و از اين طريق به شهرت برسد كه اين خود مى توانست براى راويان جاه طلب دليلى براى وضع حديث باشد . ( لِيُطلَب و يُسمَع مِنهُم ) . ^۴ ابن جوزى اطلاعات مفصلى درباره چگونگى پيدايش اين احاديث غريب عرضه كرده است :
احاديث نبوى از منابع مختلف و با خاستگاه هاى متفاوت ، با يكديگر تركيب شده ، در نتيجه حديثى جديد شكل مى گيرد و با اسنادى اصيل روايت مى شود . بنابراين غريب بودن اين احاديث به اين معناست كه در آنها متنى جديد و دست كارى شده با سندى قديمى تركيب شده است . ^۵
در بيان هفتمين و آخرين گروه واضعان حديث ، نگرانى شخصى ابن جوزى را به گونه اى ويژه و آشكار مى توان دريافت . اين گروه ، راويان قصه هاى عامه پسند يا همان قُصّاص اند . ^۶ در اينجا نيز ابن جوزى تجربه ها و يافته هاى (منفى) خودش را نقل مى كند ؛ افزون بر اين ، وى تأليفى جداگانه را به قُصاص و كارهاى آنان اختصاص داده است . ^۷ وضع حديث اين گروه اساسا از روى تنبلى و خودخواهى بوده است . اينان مى دانستند كه نقل احاديث فوق العاده مهيج نبوى ، جلب توجه مخاطبان و در نتيجه تأثيرگذارى بر آنها و به ويژه هدايايى از سوى آنان را در پى خواهد داشت . حفظ احاديث جدى براى آنان امرى بسيار دشوار بود ؛ بنابراين اين افراد از تمامى روش هاى مختلف براى