نگاهي کلي به اسباب صدور احاديث - صفحه 36

است . لازم به ذكر است كه هيچ يك از اين اسامى در كتب رجالى يافت نشد و محقّقان هم شرح حالى براى وى پيدا نكرده اند . ۱ به هر حال ، غير از اسمش اطّلاع ديگرى از اين تصنيف نيست . ۲
به نظر سيوطى ۳ ، اين تصنيف ، اوّلين اثر در باب اسباب صدور احاديث است و به عقيده بعضى ديگر ۴ اين تصنيف ، دومين اثر ، در اين زمينه است . ذهبى ۵ گفته است :
قبل از آن تأليفى در اين زمينه وجود نداشته است . ۶
بعضى هم گفته اند :
منظور ذهبى اين است كه قبل از تصنيف ابى حفص العكبرى ، اثر ديگرى در اين زمينه وجود نداشته است . ۷

3 ـ 3 ـ 1 . تصنيف عبدالغنى بن سعيد حافظ ۸

كسى به جز سيوطى ، اشاره به اين تصنيف نكرده است . وى مى گويد :
از شخصى شنيدم كه عبدالغنى بن سعيد حافظ در زمينه اسباب ورود حديث ، تصنيف قابل توجّهى دارد . ۹

4 ـ 3 ـ 1 . اسباب ورود الحديث يا اللّمع فى اسباب الحديث

اوّلين تأليف مستقلى كه در اين زمينه وجود دارد ، كتاب مذكور است كه نوشته جلال الدّين سيوطى است . او پس از ذكر مقدمه اى بسيار كوتاه درباره مصنفان اين موضوع به انواع حديث سبب دار همراه با چند نمونه حديثى اشاره كرده و سپس احاديث جمع آورى شده را در بعضى ابواب فقهى تنظيم و مرتب نموده و در هر باب ابتدا حديث و سپس سبب يا اسباب آن را ذكر كرده است .

1.محقق احمد محمّد شاكر مى گويد : شرح حال اين مرد را پيدا نكردم (الفية السّيوطى ، محمّد شاكر ، ص ۱۰۶ ، در شروح ديگر الفية هم شرح حال وى وجود ندارد .

2.اسباب ورود الحديث ، ص ۵۸ .

3.شرح الفية السيوطى (الولوى) ، ج ۲ ، ص ۱۷۶ .

4.الوسيط ، ص ۴۷۶ .

5.محمّد بن احمد بن عثمان بن قايماز الذهبى ، شمس الدّين ، ابوعبداللّه در سال ۶۷۳ق ، در دمشق متولّد شد . او حافظ ، مورّخ ، علاّمه و محقّق بود و در سال ۷۴۸ق ، در دمشق فوت كرد . از آثار او مى توان سير النّبلاء ، تذكرة الحفّاظ ، ميزان الاعتدال و ... را نام برد (الاعلام ، ج ۵ ، ص۳۲۶) .

6.تدريب الرّاوى ، ص ۳۹۴ ؛ شرح الفية السّيوطى (الولوى) ، ج ۲ ، ص ۱۷۶ .

7.عبدالغنى بن سعيد بن بشر بن مروان ، ابومحمّد ازدى مصرى ، حافظ ، امام متقن و نسّابه ، در سال ۳۳۲ق ، متولد شد و در علم حديث و حفظ آن ، امام زمانش بود و ثقه و مأمون بود . در هفتم صفر سال ۴۰۹ق ، وفات يافت (تذكرة الحفّاظ ، ج ۳ ، ص ۲۳۵ و ۲۳۶) .

8.اسباب ورود الحديث ، ص ۱۱۲ .

صفحه از 45