نگاهي کلي به اسباب صدور احاديث - صفحه 37

5 ـ 3 ـ 1 . البيان و التّعريف فى اسباب ورود الحديث الشريف

دومين تأليف مستقلى كه در اين زمينه وجود دارد ، كتاب مذكور است كه نوشته ابن حمزه دمشقى ۱ است . او نيز در اين كتاب ، پس از ذكر مقدمه اى ، احاديث را مانند كتب سنن مطابق حروف تهجى مرتب كرده و مطالبى به آن افزوده است .
به عقيده بعضى ۲ اين كتاب بسيار ناچيز و به عقيده برخى ديگر ۳ جامع ترين كتاب در اين زمينه است .

6 ـ 3 ـ 1 . اسباب الحديث النّبوى

اين اثر ، مقاله اى است كه در فصل نامه علوم حديث چاپ شده است ۴ و در آن ، نام مؤلّفان ، فوايد شناخت سبب ورود ، انواع سبب ورود و اقسام احاديث سبب دار ، به صورت خلاصه آورده شده است . سپس نمونه هايى از احاديث كتب علماى شيعه ۵ انتخاب شده و به ترتيب حروف معجم ، همراه با سبب صدورشان ذكر شده است .

7 ـ 3 ـ 1 . جامع اللّطيف لاِسباب ورود الحديث الشريف

اين اثر ، نسخه اى خطى است كه تاكنون به چاپ نرسيده است . نويسنده آن مى گويد :
من در حال نگارش كتابى بزرگ به نام جامع اللّطيف لاسباب ورود الحديث الشريف هستم كه خداوند اتمام آن را بر من آسان گرداند . ۶

2 . اسباب صدور احاديث

1 ـ 2 . انواع احاديث با توجّه به اسباب صدورشان

قبل از هر چيز بايد گفت كه احاديث را با توجّه به اسباب صدورشان مى توان به دو دسته تقسيم كرد .

1 ـ 1 ـ 2 . احاديث داراى سبب صدور خاص

احاديثى هستند كه به دنبال پرسش ، مناسبت ، وقوع حادثه يا به وجود آمدن وضعيّت يا جريانى بيان شده اند .

1.. او سيّد ابراهيم بن محمّد ، كمال الدّين ، مشهور به ابن حمزه حسينى حنفى دمشقى يكى از اعلام محدّثين بوده كه در فنون مختلف مهارت داشته است . در سال ۱۰۵۴ ق ، متولد شد و در سال ۱۱۲۰ ق ، وفات يافت (البيان و التّعريف فى اسباب ورود الحديث ، ج ۱ ، ص ۲۹) .

2.اسباب ورود الحديث ، ص ۵۹ .

3.معالم السّنّه النّبويّه ، ص ۱۹۷ .

4.«اسباب الحديث النّبوى» ، فصلنامه علوم الحديث ، ش ۲ ، ص ۵۸ ـ ۱۰۶ و ش ۴ ، ص ۴۵ ـ ۱۰۳ .

5.بعضى از كتبى كه از احاديث آنها استفاده شده است ، عبارت اند از : الامالى شيخ صدوق ، الامالى شيخ طوسى ، تهذيب الاحكام ، ثواب الاعمال ، الكافى ، معانى الاخبار ، صحيفة الرّضا و علل الشّرايع .

6.النّكت على نزهه النّظر ، ص ۲۰۹ .

صفحه از 45