2 ـ 1 ـ 2 . احاديث فاقد سبب صدور خاص

احاديثى هستند كه داراى هيچ گونه سبب صدورى نيستند و راوى پس از ذكر سلسله سند ، كلام معصوم عليه السلام را نقل مى كند . اين احاديث به دو گروه تقسيم مى شوند :
الف . احاديثى كه داراى سبب صدور عام هستند ؛ اين گروه شامل احاديثى مى شوند كه به دنبال سؤال ، حادثه يا جريان خاصّى بيان نشده اند ، بلكه سبب و انگيزه عام و كلّى داشته اند كه عبارت است از نيازهاى انسان ها به رهنمودهاى پيشوايان دينى براى تكميل عقل وانديشه خود و انجام عمل صالح و درست ؛ يعنى چون معصومان عليهم السلام نياز انسان ها را به راهنمايى ضرورى مى دانستند ، لذا در فرصت هاى مناسب ، احاديثى را جهت موعظه ، هدايت و ارشاد بيان مى كردند .
ب . احاديثى كه سبب صدورشان نقل نشده است ؛ اين گروه شامل احاديثى مى شود كه عواملى موجب عدم نقل اسباب صدور آنها شده اند .

2 ـ 2 . عوامل عدم نقل و نگارش اسباب صدور احاديث

با مراجعه به تاريخ حديث و بررسى ادوار مختلف نقل و نگارش حديث ، مى توان عواملى را كه احتمالاً در عدم نقل سبب صدور احاديث موثّر بوده اند ، به ترتيب زير دسته بندى كرد :

1 ـ 2 ـ 2 . عوامل مخصوص هر دوره

الف . در زمان پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله مسلمانانى كه تازه اسلام آورده بودند و ذوق و شوق زيادى براى شنيدن سخنان پيامبر صلى الله عليه و آله داشتند ، بسيارى از سخنان آن حضرت را به جهت يادگيرى و به كارگيرى مى شنيدند و بيشتر توجّه آنان به اصل كلام پيامبر صلى الله عليه و آله و حفظ آن بود و توجّه چندانى به مسائل حاشيه اى از جمله سبب صدور حديث نداشتند . بنابراين ، هنگام نقل احاديث ، بسيارى از اسباب صدور را نقل نمى كردند .
ب . به تدريج كه تعداد مسلمين افزايش يافت و پيامبر صلى الله عليه و آله هم بر نقل و نگارش احاديث تأكيد فرمودند ، احتمالاً مسلمانان به دليل محدوديّت نوشت افزار ، فقط به نوشتن اصل حديث اكتفا مى كردند و از نوشتن مطالب جانبى از جمله سبب صدور احاديث خوددارى مى كردند .
ج . همان طورى كه كلام الهى براى مسلمين ، داراى ارزش و اهمّيّت ويژه اى بود و هر مطلبى را در كنار آن نمى نوشتند ، كلام پيامبر صلى الله عليه و آله هم براى آنان داراى قدر و منزلت بود و به خاطر ارزشى كه براى آن قايل بودند ، حاضر به نوشتن مطالب ديگرى در كنار آن نبودند .
د . در زمان ممنوعيّت نقل و نگارش حديث از سوى خلفا ، راويان فقط مى توانستند مطالب ضرورى را بيان كنند و فرصت بيان مفصل حديث همراه با سبب صدور وجود نداشت . به اين ترتيب ، نقل هاى سينه به سينه تا چند نسل انجام گرفت و بيشتر ، خود حديث ، حفظ و نقل مى شد تا سبب صدور آن و بسيارى از اسباب صدور حديث فراموش مى شد . البتّه در همين زمان ، كسانى كه