برداشت هاى سطحى ، محدود و نادرست ، سبب صدور احاديث را نقل نكرده اند ؛ زيرا كلام معصوم عليه السلام را به تنهايى جامع و مانع مى دانستند و اگر در مواردى ، سبب صدور را نقل كرده اند ، يا احتمال كج فهمى و اشتباه در برداشت را مى دادند و يا قصد جلوگيرى از سوء استفاده از حديث را داشتند . بنابراين ، اگر صحابه معناى حديث را واضح و روشن مى ديدند و احتمال مى دادند كه نقل سبب صدور ممكن است موجب حصر معناى حديث شود ، آن را نقل نمى كردند ؛ امّا اگر احتمال مى دادند كه فهم حديث بستگى به نقل سبب صدور دارد و بدون آن قابل فهم نيست و ممكن است عدم نقل آن ، موجب برداشت نادرست از حديث شود و نيز اگر احتمال سوء استفاده از حديث را مى ديدند ، سبب صدور را نقل مى كردند .

3 ـ 2 . موضوعات اسباب صدور احاديث

سبب صدور حديث از نظر موضوع ، ممكن است در رابطه با آيه ، حديث ، سؤال و مسائل ديگرى نقل شده باشد كه به بعضى از آنها اشاره مى كنيم .

1 ـ 3 ـ 2 . سبب صدورى كه در ارتباط با آيه قرآن مجيد است

گاهى به اين صورت است كه آيه اى از آيات كه داراى صيغه عامّ است ، نازل مى شود و از آن اراده خاص مى شود ؛ مانند اين فرموده خداوند متعال : «الَّذِينَ ءَامَنُواْ وَلَمْ يَلْبِسُواْ إِيمَـانَهُم بِظُـلْمٍ أُوْلَـئكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَهُم مُّهْتَدُونَ» .^۱
بعضى از صحابه چنين دريافتند كه مراد از ظلم در اين آيه ، ستم و تجاوز كردن از حدّ است و به اين خاطر ، براى شكايت نزد پيامبر صلى الله عليه و آله آمدند و ايشان آنها را آگاه كردند كه مراد از ظلم در اين آيه ، شرك است . ^۲
ترجمه اصل حديث با سبب صدور آن چنين است : ^۳
عبداللّه بن مسعود مى گويد : وقتى آيه « الَّذِينَ ءَامَنُوا »^۴ نازل شد ، بر اصحاب رسول خدا صلى الله عليه و آله دشوار آمد و گفتند : « ايمان كدام يك از ما با ظلم آلوده نشده است ؟ » پس رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمودند : « اين طور نيست كه شما فكر مى كنيد . مگر نشنيده ايد سخن لقمان را به پسرش كه گفت : إِنَّ الشِّرْكَ لَظُـلْمٌ عَظِيمٌ ؟ ^۵ .
گاهى هم به اين صورت است كه آيه مشكلى نازل مى شود و نياز به توضيح دارد ؛ ^۶ مانند اين كه :
ابى بصير مى گويد : از امام صادق عليه السلام درباره اين سخن كه خداوند عز و جل فرموده است : « و كسانى كه