محتوا باشد، چنان كه هماهنگى محتوا با اصول مسلم اسلامى در ايجاد وثوق به خبر دخالت دارد ۱ . اگر دو مجموعه منسوب به يك شخص يا يك جهت وجود داشته باشد، يكى از آن دو مقطوع الانتساب و ديگرى مشكوك النتساب باشد. براى وثوق و اطمينان به مجموعه دوم بايد به مجموعه اول رجوع كرد و با روح و خصائص عمومى آن ارزيابى كرد. ۲
6 . اگر مراد از توافق در اخبار عرض ۳ توافق در مضمون باشد لازم مى آيد كه نتوان به مخصصات اخذ كرد. ۴
7. اين رويكرد در مورد بعضى اخبار اعمال شده است، مانند خبر منسوب به امام باقر عليه السلام قال: لاَ خَيْرَ فِى كَثِيرٍ مِّن نَّجْوَاهُمْ إِلاَّ مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوْ مَعْرُوفٍ أَوْ إِصْلَـاحٍ بَيْنَ النَّاسِ۵وَلاَ تُؤْتُواْ السُّفَهَآءَ أَمْوَالَكُمُ الَّتِى جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ قِيَـامًا۶لاَ تَسْـئلُواْ عَنْ أَشْيَآءَ إِن تُبْدَ لَكُمْ تَسُؤْكُمْ۷.
8 . خبر صحيح فضل بن عباس قال: قال ابوعبداللّه عليه السلام : اذا أصاب ثوبك من الكلب رطوبة فاغسله و إن مسه جافا فاصبب عليه الماء، علت لم صار بهذه المنزلة؟ قال لان النبى صلى الله عليه و آله أمر بقتلها ۸ . اين سؤال اعم از آن كه از سبب حكم در مقام ثبوت باشد يا از دليل آن د رمقام اثبات، مقتضى چنين جوابى نيست مگر از باب استئناس. به اين اعتبار كه امر به قتل آنها بر ميزان زياد مبغوضيت آنها از نظر شرع دلالت مى كند. لذا با حكم به غسل يا صب و... سنخيت دارد ۹
9. ظاهر عبارت كتاب اللّه و قرآن كه در احاديث عرض مطلق آمده است. ظاهر عبارت يادشده مى تواند گوياى كليت قرآن در ارزيابى تلقى گردد. روايات بايد با قرآن جهت گيرى كلى و همسويى كلى داشته باشد.
كتابنامه
ـ اختيار معرفة الرجال (رجال الكشّى)، محمّد بن الحسن الطوسى (م460ق)، تحقيق: سيّد مهدى رجايى، قم: مؤسسة آل البيت، اوّل، 1404ق.
ـ الاحتجاج على أهل اللجاج، أحمد بن على الطَبَرسى (م620ق)، تحقيق: إبراهيم البهادرى و محمّد هادى به، تهران: دارالاُسوة، اوّل، 1413ق.
ـ الاستبصار فى ما اختلف من الأخبار، محمّد بن الحسن الطوسى (شيخ طوسى) (م460ق)، تحقيق:
1.ر. ك: همان، ص۲۱۳؛ الرافد، ص۲۴ ـ ۲۵.
2.لاضرر، ص۲۱۳.
3.ر. ك: جامع احاديث الشيعة، ج۱، ص۲۵۹، ح۴۴۱، ۲۵۷، ۴۳۴، ۲۵۸، ۴۳۵.
4.قاعدة لاضرر، ص۲۱۵ ـ ۲۱۶.
5.سوره نساء، آيه ۱۱۴.
6.همان، آيه ۵ .
7.سوره مائده، آيه ۱۰۱.
8.جامع الاحاديث، ج۲، ص۱۰۵، ح۱۴۳۹.
9.لاضرر، ص۲۱۶ ـ ۲۱۷.
