مدلول و گستره قرآن در عرض حديث بر قرآن - صفحه 59

3. سحر النبى: فردى يهودى پيامبر صلى الله عليه و آله را سحر كرده است. اين مضمون در متون روايى شيعه و اهل سنت آمده است ۱ . اين روايت در غالب منابع حديثى، فقهى و تفسيرى اهل سنت، صحيح انگاشته شده است؛ چه، آن به نقل از صحيح البخارى و مسلم آمده است ۲ ، چنان كه عكس آن در منابع اماميه اتفاق افتاده است. در نقد حديث ياد شده به مخالفت آن با قرآن استدلال شده است ۳ . محمد عبده در نقد قرآنى روايت ياد شده به اختلاف ديدگاه ها از جهت موافقت و مخالفت آن با قرآن اشاره كرده و اظهار تعجب نموده كه چگونه اين روايت موافق قرآن دانسته شده است ۴ . در ديدگاهى ديگر، حديث سحر مخالف قرآن دانسته نشده است ۵ .
4. ترديد در اعتبار احاديث عرض گاه بر مخالفت آن با قرآن استوار شده است ۶ . قائلان به اعتبار، ايراد يادشده را نادرست دانسته و بر هم سازى آن با قرآن تأكيد كرده اند ۷ .
5 . احاديث ناظر به قدم كعبه، حج آدم، ارتفاع كعبه تا آسمان به هنگام طوفان نوح، حجرالأسود از سنگ هاى بهشت و... اين روايات مخالف قرآن توصيف و بالمآل باطل و فاسد تلقى شده است ۸ . آيه «وَ إِذْ يَرْفَعُ إِبْرَ هِيمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَيْتِ وَ إِسْمَـاعِيلُ ...»۹ مستند ارزيابى ياد شده است. ۱۰ ديدگاه ديگر بر عدم مخالفت احاديث مذكور با قرآن استوار است ۱۱

2 ـ 3. ديدگاه روح عام و كلى محور

ديدگاه روح عام و كلى محور با همين عبارت و گاه عبارت اصول كلى، آموزه هاى مسلم و با يك تفسير، عبارت مجموع قرآن، بيان شده است. اين تلقى از قرآن ظاهرا پيشينه اى بالغ بر چند دهه ندارد و در حوزه شيعه مطرح شده است. ديدگاه ياد شده از دو زاويه نگاه ـ كه به دو حوزه دانش اسلامى تعلق دارد ـ برخاسته است. زاويه پيدا كردن راه برون رفت از مشكل لسان مطلق و تخصيص ناپذير احاديث عرض كه به بى اعتبارى احاديث مخصص و مقيد مى انجاميد. اين نوع نگاه به مسأله به دانش اصول اختصاص دارد. زاويه ديگر راه و شيوه درست فهم مقاصد قرآن است. در اين نگاه، راه درست فهم قرآن نگاه مجموعى به قرآن است.

1.ر. ك: جامع البيان، ج۱، ص۶۴۴ ؛ طب الائمة، ص۱۱۳؛ احكام القرآن، ج۱، ص۲۶۲؛ تفسير القرطبى، ج۲۰، ص۲۵۳؛ تفسير ابن كثير، ج۱، ص۴، ۱۳۹، ۶۱۵ ؛ تفسير الصافى، ج۵ ، ص۳۹۶؛ فتح القدير، ج۵ ، ص۵۱۸ .

2.ر. ك: منابع اهل سنت، همان جا.

3.ر. ك: التبيان، ج۱، ص۳۸۴؛ مجمع البيان، ج۱، ص۳۳۴؛ المجموع نووى، ج۱۹، ص۲۴۳؛ السرائر، ج۳، ص۵۳۴ ؛ أضواء، ص۳۷۷.

4.أضواء، ص۳۷۷.

5.الميزان، ج۲۰، ص۳۹۴.

6.ر. ك: الاحكام ابن حزم، ج۲، ص۱۹۹؛ الفوائد المجموعه، ص۲۹۱.

7.اصول السرخسى، ج۲، ص۶۸ ؛ مقابيس نقد متون السنة، ص۱۱۹.

8.ر. ك: الميزان، ج۱، ص۲۹۱.

9.سوره بقره، آيه۱۲۷.

10.همان جا.

11.همان، ج۱، ص۲۹۳ ـ ۲۹۴.

صفحه از 63