با اين حال، طبرسى (م548ق) در مجمع البيان بى آن كه شرحى يا نقدى بر اين حديث بنگارد، آن را نقل كرده و در آغاز نوشته است:
ابواسحاق ثعلبى در تفسير خود مسندا از على بن موسى الرضا عليه السلام روايت كرده است... . ^۱
قرآن پژوه معاصر سيدمحمّدباقر حجتى نيز بى آن كه نظرى ابراز كند، با لحنى حاكى از خرسندى اين حديث را در آثار خود درج كرده است ^۲ و بدين سان، حديث مورد نظر به محيط هاى قرآن پژوهى شيعى و به ويژه محيط هاى قرآن پژوهى فارسى زبان راه يافته است.

4. نقد حديث مورد بحث

مدلول اين حديث و سخنانى از اين دست ـ كه گاه بر زبان و قلم برخى از مفسران جارى شده است ^۳ ـ زاييده سه خطاى مركب است: يكى اين كه خط و الفبا را يك حقيقت وحيانى، ثابت و لايتغير پنداشته اند. دوم اين كه ميان خط و زبان تمايز قايل نشده اند و آخر اين كه به صورت مكتوب قرآن نظر دوخته اند، نه به صورت ملفوظ آن. براى اين كه مطلب روشن تر گردد، ناگزير بايد در هر سه مورد توضيحاتى عرضه شود:

1 ـ 4 . خط و الفبا

آلبرت گاور مى گويد:
نوشتار، به طور كلى، نوعى ذخيره سازى اطلاعات است؛ اگرچه تنها گونه آن نيست. ^۴
منابع عربى كهن بر اين پندارند كه خط تازيان از سوى خداوند وحى شده است. خداوند پيش از مرگ آدم انواع خطوط را به وى آموخت و او آنها را بر الواح گلين نوشت و آن را پخت. پس از طوفان نوح هر قومى نگاره خويش را يافتند و بدان نوشتند. اسماعيل ـ كه پدر تازيان مستعربه است ـ خط عربى را يافت و بدان نوشت. ^۵ چنين پندارى به تازيان قديم منحصر نبوده است، بلكه در تمدن هايى كه خط از ارزش والايى برخوردار بود و طبقات ممتاز يا روحانيون بدان مى پرداختند، اين ابداعات را معمولاً به موجودات آسمانى يا نيمه آسمانى يا قهرمانان فرهنگى نسبت داده اند؛ براى نمونه، در مصر باستان خدايى به نام توث، مخترع خط و كاتب رسمى خدايان قلمداد مى شد. آشوريان، نبو (Nabu)را خداى خرد و خط مى دانستند. در مكزيك باستان، ماياها يكى از مهم ترين خدايان خود به نام