ايتسامنا (Itsamna)را مخترع خط و كتابت مى شمردند. خط ابداع دروييدها به حساب آمده است كه يكى از طبقات روحانى مهم سلت باستان به شمار مى آمدند. ^۱ در يك متن عامه پسند متأخر شيعى تركيب حروف با يكديگر را از معجزات اميرالمؤمنين قلمداد كرده است. بنابر اين رأى بى پايه، در نوشته هاى امم سابق حروف منفرد بوده (مثلاً به جاى الحمدللّه ، مى نوشتند: ا ل ح م د ل ل ا ه) و آن حضرت خط قرآن را مركب كرده است. ^۲ البته چنين مواردى را بايد نمونه هاى معدودى از اين روايات برشمرد.
اما امروزه دانشمندان با گذر از قلمرو افسانه و اسطوره و ورود به تاريخ مدون نشان داده اند كه خط، در مفهوم آوانگارى، محصل ابداع و اختراع پى درپى بشر و حاصل فرآيندى طولانى و تكاملى است. ^۳ ناگفته نماند كه در گذشته از ميان دانشمندان مسلمان فارابى (م339ق) و ابن خلدون (م808ق) به اين حقيقت پى برده، در آثار خود به صراحت از آن سخن گفته اند. ^۴ بنابه گفته خط شناسان، سابقه تاريخى خط به مفهوم نظام هاى نوشتارى مدون، به شش هزار سال بازمى گردد. ^۵ آنان در تحقيقات خود به اين نتيجه رسيده اند كه بشر براى تبادل افكار و مفاهيم ذهنى و نيز ذخيره سازى اطلاعات و رساندن پيام هاى خويش، به گونه اى كه به زمان و مكان محدود نباشد، به ترتيب مراحل زير را پيموده است:
يك . تصويرنگارى (Pictography)،
دو . معنانگارى (Semasiography) يا انديشه نگارى (Idieography)،
سه . واژه نگارى (Logography)،
چهار . آوانگارى (Phonography)،
پنج . واپسين مرحله در جريان تحول خط، تبديل «خط هجايى» (Syllabic) به خط الفبايى (Alphabetical) است. خطوط الفبايى خود تقسيماتى دارند:
الف . خطى كه در آن همه اصوات حتى واكه ها (مصوَت ها) نيز حروف مشخصى دارند؛ مانند خط لاتينى و يونانى.
ب . خطى كه در آن برخى از واكه ها نويسه و علامتى ندارند؛ مانند خط عربى و فارسى كه براى نشان دادن واكه هاى كوتاه (َ ) حروف مشخصى ندارند. ^۶
بنابراين، چون خط و الفبا محصول ابداع و اختراع بشر و طبعا يك امر وضعى و قراردادى است، مسائل مربوط به خط يكى از جنبه هاى همه برنامه ريزى زبان (Langouage Planning)است