و جلوه كرد تا به اندازه زِه يك كمان يا نزديك تر به او شد»، مشمول اين آيه شريفه هستند؛ يعنى ايشان در مرحله آن انسان خليفة اللّه است. و لذا امام در اين مرحله هم با قرآن مجيد همراه است.
ج . همچنين در تفسير فرمايش امام على عليه السلام «هر كس كه بر محبت خاندان محمّد صلى الله عليه و آله بميرد، شهيد مرده است» معتقد است ۱ كه اين روايت از گروهى از مردم سخن مى گويد كه نه در حد اولياى الهى و نه جزء افراد دون مايه هستند، بلكه دائما در حال مبارزه با شيطان بوده و تسليم او نمى شوند. پس اگر در اين احوالْ مرگ بر آنان وارد شود، شهيد محسوب مى شوند. لذا وى سبب اين روايت را تفسير فوق مى داند؛ زيرا دوستدار اهل بيت و آشنا به حقِ آنان گرچه نتواند بر شيطان غلبه كند، ولى تسليم او هم نمى شود، بلكه دائما با شيطان درگير است.
د. نيز در تفسير سخن امام على عليه السلام «پروردگارى را كه نديده ام عبادت نمى كنم» و فرمايش ديگر «پس من به راه هاى آسمان داناتر از راه هاى زمين هستم»، چنين مى گويد:
«أنا» در اين فرمايش امام على عليه السلام در جمله «لم أره و لأنا» همان «أنا عُليا» ۲ و «من» آن چيزى است كه فوق «من» مجردى است كه در اصطلاح و در حكمت و فلسفه رايج است، و آن حقيقتى است كه امام عليه السلام درباره آن مى گويد: «و خداوند متعال را نشانه اى بزرگ تر از من نيست». آن از جهتى به اين دنياى پست خاكى ارتباط مى يابد و از جهتى ديگر، به مقام آسمانى آن حضرت، يعنى ورود در زمره بندگان خاص و دخول در بهشت ۳ و نيز از جهت ديگر همسانى با همه انسان ها. ۴ همچنين از سويى ديگر در آخرين معراج انسانى و در بالاترين درجه هاى قرب به خداود متعال. ۵ نتيجه اين كه او در عالم عقل و مثالى و همچنين در عالم ملكوت و طبيعت حاضر است.
بنابراين، او اين «أنا» را ـ كه امام عليه السلام از آن بحث مى كند ـ همان معناى رايج خاص اين مدرسه مى داند.
ه . در تفسير روايت: «اگر همه دنيا يك لقمه باشد و بنده مسلمان آن را بخورد و سپس الحمدللّه بگويد، اين گفته از دنيا و هر آنچه كه در آن است بهتر است»، معتقد است كه رمز فضيلت ستايش و سپاسگزارى نسبت به همه دنيا و آنچه كه در آن است، اين است كه ستايش و سپاسگزارى، از كلمه طيبه است و هر آنچه اين گونه باشد، به سوى خداوند متعال بالا مى رود و هر چه كه به سوى خداوند بالا برود، عنداللّه مى ماند؛ يعنى در نزد او باقى مى ماند و همه آنچه كه عنداللّه است، از زوال و نابودى دور و محفوظ است (هر چه نزد شماست، فانى است و هر آنچه كه نزد خداوند است، باقى است). ۶ نتيجه اين كه شى ء باقى و ابدى حتما برتر و بهتر از شى ء محدود و فانى و از بين رونده است و لذا
1.همان، ج۳، ص۴۰۴.
2.همان، ج۳، ص۱۲۲.
3.فَادْخُلِى فِى عِبَـادِى * وَ ادْخُلِى جَنَّتِى (سوره فجر، آيه ۲۹ ـ ۳۰).
4.يَأْكُلُ الطَّعَامَ وَ يَمْشِى فِى الْأَسْوَاقِ (سوره فرقان، آيه ۷).
5.... دَنَا فَتَدَلَّى * فَكَانَ قَابَ قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنَى (سوره نجم، آيه ۸ ـ ۹).
6.. مَا عِندَكُمْ يَنفَدُ وَ مَا عِندَ اللَّهِ بَاقٍ (سوره نحل : آيه ۹۶) .
