معمول مى كند، خارج مى سازد. البته اين گامى سزاوار توجه و اهتمام و گرايشى نادر و استثنايى است؛ زيرا كه به حديث بُعد ديگرى ـ كه شامل فهم روايات عقيدتى و هر آنچه كه مربوط به غيرِ مسائل فقهى است ـ مى دهد، ولى ما بايد در برابر چگونگى روش عرفا درنگ كرده و باز ايستيم؛ روشى كه در پيش روى ما اراده كرده است كه ما را از مسير اصلى به مسير فرعى منحرف كند. شايد كنكاش ما در اينجا كنكاشى اساسى باشد؛ زيرا پذيرفتن مدرسه عرفا، آنچه را كه عدم پذيرشش محلى براى جدل مى شود، حتمى قطعى قرار خواهد داد.
پيشينه هاى مورد پذيرش از فلسفه و عرفان در شيوه فهم و ادراك آية اللّه جوادى آملى نسبت به حديث و روايت تأثير بسيارى از خود بر جاى نهاده كه برخى از موارد آن را در پى مى آوريم:
الف . او درباره تفسير فرمايش امام على عليه السلام در نهج البلاغه كه: «خداوند سبحان در كتاب خود براى ايشان غير از آنچه كه مى ديدند، آشكار مى نمود»، چنين مى گويد: ^۱
زمانى كه خداوند متعال در اين كتاب جلوه مى كند، او در عين بودنش عالى ترين است. (نام پرودگار بلند مرتبه ات را تسبيح كن) او نزديك است (و او با شماست هركجا كه باشيد) و تجلى او يعنى اين كه قرآن مجيد در وقتى كه دور است، نزديك است و در حالى كه عالى است، دانى نيز هست. و آن (قرآن مجيد) به اين دليل مظهر خداوند است كه عالى و دانى است. آرى متجلى و تجلى هر دو يكى نيستند؛ زيرا ذات بارى تعالى با حواس پنجگانه درك نمى شود؛ اگر چه نزديك باشد.
وى آشكارا تجلى را بر معنايى حمل مى كند كه مدرسه عرفا آن را تأسيس كرده و بر اساس آن تفسيرش را از روايت بيان كرده است.
ب . در تفسير حديث نبوى: «همانا من دو ثقلِ گرانمايه را در ميان شما بر جا مى گذارم... و آن كتاب خداوند متعال... و عترتم، اهلِ بيتم كه هرگز از همديگر جدا نخواهند شد». و فرمايش امام على عليه السلام را كه: «ما را با قرآن مجيد قرارداد و قرآن مجيد را با ما. ما از قرآن مجيد جدا نمى شويم و قرآن مجيد هم از ما جا نمى شود»، بر اين سخن ناظر مى داند.
سپس براى قرآن مجيد ^۲ دو مرحله «هذا الكتاب» و «ذلك الكتاب» مشخص مى كند. اين روايت هم با ما از همراه بودن ائمه با قرآن مجيد در همه مراحلش سخن مى گويد. پس ايشان در اين دنيا ـ كه مرحله دنيوى انسان است ـ همراه با قرآن مجيد هستند. قرآن مجيد از اين مرحله چنين ياد مى كند كه:
«او (پيامبر اكرم) جز بشرى همانند شما نيست؛ از آنچه كه مى خورديد، او هم مى خورد». در مرحله «ذلك الكتاب» هم با قرآن مجيد هستند؛ زيرا ايشان بنا به نصّ آيه شريفه «سپس نزديك شد