صحيح مسلم، سنن ابو داود، سنن ترمذى، سنن نسائى، سنن ابن ماجه، سنن دارمى، المؤطا مالك و مسند احمد است.
ونسينك خاورشناس هلندى تصميم بر تهيه آن را در سال 1922م، در انجمن پادشاهى آمستردام مطرح ساخت و انديشه اوليه اين تدوين به پيش از سال هاى 1916م، و تحت تأثير توجّه هاى سنوك هورخرونيه خاورشناس برمى گردد.
جلد نخست اين معجم در سال 1936م، به چاپ رسيد و ونسينك در سال 1939م، از دنيا رفت. ادامه تدوين و چاپ آن را تا سال 1987م، ـ كه آخرين جلد معجم منتشر شد ـ خاورشناسانى ديگر برعهده داشتند.
از سال 1940م، منسينگ عهده دار پى گيرى تدوين و چاپ آن شد. در سال 1943م، جلد دوم را به چاپ رسانيد. جلد سوم در سال 1955م، زيرنظر دكتر برگ منتشر شد.
جلد چهارم، پنجم، ششم و هفتم با اشراف دكتر بروكلمان از سال 1961م، دنبال شد و چاپ آنها در سال 1969م، به پايان رسيد. البته در اين سال ها استاد محمّد فؤاد عبدالباقى و يونبل نيز با دكتر بروكلمان همكارى داشتند.
جلد هشتم در سال 1987م، به عنوان فهارس به چاپ رسيد و تهيه آن را ويم رافن و يان بوستى و نيكام برعهده داشتند. ۱
اين معجم گرچه از سوى محققان اسلامى مورد ستايش قرار گرفته، لكن برخى تلاش كرده اند بگويند اين يك كار ابتكارى نيست و مسلمانان در اين زمينه پيشگام بوده اند. ۲
دكتر سعد المرصفى نقدى بر اين معجم نوشته و با عنوان اضواء على اخطاء المستشرقين في المعجم المفهرس لالفاظ الحديث النبوى به چاپ رسانده است. ۳
همين نويسنده در كتاب الفهارس و مكانتها عندالمحدثين، صفحات 311 ـ 319 را به برخى اشكالات و ايرادها بر اين معجم اختصاص داده است.
2 ـ 3. ترجمه
در زمينه ترجمه به اين آثار دست يافتيم:
1. ترجمه صحيح البخارى به زبان فرانسه، توسط مارسه و همكارى هوداس، ۴
2. ترجمه صحيح البخارى به زبان اتريشى، توسط فايس، ۵
1.المعجم المفهرس لالفاظ الحديث النبوى، ج۸ ، ص«ز ـ ى».
2.براى نمونه ر. ك: الفهارس و مكانتها عند المحدثين، ص۳۱۲ ـ ۳۱۳؛ مفتاح كنوز السنة، ص۱۷ ـ ۲۲؛ مفتاح المعجم المفهرس لالفاظ الحديث النبوى، ص۷ ـ ۸ .
3.مشخصات كتابشناختى اين اثر چنين است: اضواء على اخطاء المستشرقين في المعجم المفهرس لالفاظ الحديث النبوى، كويت: دارالعلم، ۱۴۰۸ق / ۱۹۸۸م.
4.المستشرقون، ج۳، ص۵۴۸ .
5.همان، ص۵۴۹ .
