درنگى در منابع مكتوب الايضاح - صفحه 145

حمّاد بن عيسى مخلّد بن حمزة محمّد بن مسلم محمّد باقر عليه السلام . ۱
حمّاد بن عيسى محمّد بن عامر قاسم شيبانى جعفر صادق عليه السلام . ۲
حمّاد بن عيسى عمر بن يزيد جعفر صادق عليه السلام . ۳
حمّاد بن عيسى ابراهيم بن عمر جعفر صادق عليه السلام . ۴
نجاشى درباره « كتاب الزكاة » حمّاد بن عيسى مى گويد : « أكثره عن حريز و يسير عن الرجال » . ۵ با توجّه به آنچه گذشت ، به نظر مى آيد كه گفته نجاشى در باب «كتاب الصلاة» حمّاد نيز صادق باشد . حريز بن عبداللّه دو كتاب با عنوان «كتاب الصلاة» داشته كه حمّاد راوى آنها بوده است . ۶ بنابراين ، رواياتى كه حمّاد در باب « صلاة » از حريز نقل مى كند ، بايد برگرفته از كتاب حريز باشد .

9 . كتاب القضايا ( عبّاد بن يعقوب )

كتابى از عبّاد بن يعقوب رواجنى (م250ق) است . قاضى نعمان به روايتِ محمّد بن سلام و احمد (محمّد) بن حسين خثعمى از اين كتاب نقل مى كند . برخى از روايات اين كتاب بايد برگرفته از كتاب القضايا اثر محمّد بن قيس بجلى (م151ق) ـ كه كتابى معروف بوده است ـ ۷ باشد . رواياتى كه از كتاب بجلى گرفته شده ، به امام محمّد باقر عليه السلام ختم مى شود ؛ بدين سند :
محمّدبن سلام و احمد ( محمّد ) بن حسين عبّاد بن يعقوب عبيد بن محمّد بن قيس أبيه ]محمّد بن قيس] محمّد باقر عليه السلام . ۸
برخى ديگر از روايات ، از كتاب محمّد بن قيس بجلى نيست ؛ چرا كه نام او در سلسله سند آنها جاى ندارد . اين روايات به امام جعفر صادق عليه السلام ختم مى شود ؛ بدين دو سند :
احمد بن حسين عبّاد بن يعقوب حارث عمران جعفر صادق عليه السلام . ۹
احمد بن حسين عبّاد بن يعقوب سعيد بن عمير بن مسعدة جعفر صادق عليه السلام . ۱۰
در سلسله سند رواياتى ديگر نيز نام حارث اعور ديده مى شود ، كه مى تواند برگرفته از كتاب القضاياى حارث باشد . اين روايات به اميرمؤمنان على عليه السلام مى پيوندد . به اين روايات در ذيلِ مدخل كتاب القضايا( حارث اعور ) اشاره كرده ايم .

1.همان ، ص ۷۷ .

2.همان ، ص ۷۸ ( ۲ روايت ) .

3.همان ، ص ۹۵ .

4.همان ، ص ۱۷۶ .

5.فهرست أسماء مصنّفى الشيعة ، ص ۱۴۲ .

6.ميراث مكتوب شيعه از سه قرن نخستين هجرى ، ص ۳۰۲ .

7.همان ، ص ۴۱۱ ـ ۴۱۲ .

8.الايضاح ، ص ۸۶ ، ۱۳۸ ، ۱۴۳ ، ۱۷۰ ، ۱۷۲ ، ۱۹۴ .

9.همان ، ص ۱۶۴ .

10.همان ، ص ۱۷۳ .

صفحه از 146