بهره گيرى از حديث در روانشناسى
«زمينه ها و موانع»
عبدالهادى مسعودى
اشاره
در شهريور سال 1381، اولين كارگاه نظريه پردازى در روانشناسى اسلامى به همت كميته علم و دين مركز تحقيقات علوم پزشكى كشور برگزار گرديد. از واحد علوم روانشناختى مركز تحقيقات دارالحديث نيز دعوت به عمل آمد تا نقش حديث در نظريه پردازى و تحقيقات روانشاسى اسلامى را تبيين كند. بدين منظور بحثى با عنوان «منابع روانشناسى اسلامى و شيوه بهره گيرى» توسط حجةالاسلام والمسلمين مسعودى تنظيم و در كارگاه ارائه شد. هرچند شيوه پيشنهادى مركز تحقيقات دارالحديث روشى براى نظريه پردازى نيست، اما از آنجا كه بر پايه يك تجريه تحقيقاتى قرار داشت، اجرايى تر از ديگر شيوه ها ارزيابى شد و لذا مورد استقبال شركت كنندگان قرار گرفت. در بند ششم بيانيه پايانى اين كارگاه آمده است:
روش استفاده بهينه از احاديث به منظور دستيابى به نظريه هاى روانشناسى اسلامى كه از طرف كارشناسان مؤسسه دارالحديث معرفى شد، مورد بحث قرار گرفت و با استقبال شركت كنندگان در آمادگى و علاقه براى همكارى با آن گروه روبه رو شد.
بحث ارائه شده در كارگاه با اصلاح و تغييراتى تقديم مى شود. واحد علوم روانشناختى مركز تحقيقات دارالحديث در شهريورماه سال 1381 مهمان نخستين كارگاه نظريه پردازى در روانشناسى اسلامى بودم. مسئله مهم و دغدغه اصلى كارگاه، درك تعامل ميان متون دينى و علم روانشناسى بود كه از شاخه هاى حوزه بزرگ ترِ رابطه علم و دين به شمار مى آيد. بخشى از اين مسئله گسترده، رابطه ميان حديث به عنوان بخشى از متون دينى و روانشناسى تربيتى و پرورشى به عنوان شاخه اى از اين دانش فراخناك است.
آنچه بر عهده اين مقاله است، امكان سنجى و ارائه زمينه هاى استفاده از حديث در اين دانش و بررسى موانع موجود در اين ميان است؛ اگرچه در صورت مقبوليت مى تواند در مباحث كلى تر، مانند ارتباط حديث و علوم انسانى ثمربخش باشد. در بخش پايانى، شيوه پيشنهادى در تعامل ميان حديث و روانشناسى نيز ارائه مى شود.
