اختلاف قرائت يا تحريف قرآن - صفحه 17

220 هجرى بايد در سنى بالا (دست كم سى ساله) باشد تا بتواند با ادعاى مرتبه اى قابل قبول در دانش، مرجع دريافت وجوهات از مردم باشد.
طوسى ۱ و نجاشى ۲ به جز اين، اثر ديگرى با عنوان ثواب القرآن را نيز به وى نسبت مى دهند. كتاب القراءات را گاه برخى با نام التنزيل و التحريف هم خوانده اند؛ از جمله حسن بن السليمان حلى در مختصر بصائر الدرجات (ص204). ۳ كتاب القراءات بنابه نقل حاجى نورى ۴ و آقابزرگ تهرانى، ۵ در دست بسيارى از عالمان شيعه بوده و برخى از ايشان به رغم تضعيف وى، از او بسيار نقل كرده و گاه بر آنها اعتماد كامل داشته اند؛ از جمله كلينى در الكافى، ابن ادريس در مستطرفات السرائر ۶ و محمّد بن عباس بن ماهيار در تفسيرش (با عنوانِ مانزل من القرآن فى أهل البيت).
چنان كه در بالا گذشت، محمّد بن حسن صفار قمى (م290ق) در بصائر الدرجات و احمد بن محمّد بن خالد برقى (م274ق) در المحاسن نيز از او فراوان نقل كرده اند. حاجى نورى ۷ آقابزرگ ۸ از ديگر محدّثان و اصحاب ائمه چون حميرى [عبداللّه بن جعفر م. بعد از 297] و ابوعلى اشعرى [احمد بن ادريس قمى م. 306]، موسى بن الحسن اشعرى و حسين بن محمّد بن عامر نيز نام مى برند.
در ميان متأخران، به جز حاجى نورى در مستدرك الوسائل، در حاشية المدارك نيز منقولات فراوانى از آن آمده است. در سال هاى اخير، محمّدعلى اميرمعزى و اِتان كُلبِرگ كوشيده اند اين كتاب را بر اساس چند نسخه خطى تصحيح، و در انتشارات بريل (لايدن) منتشر كنند؛ اما به نظر مى رسد كتاب هنوز آماده انتشار نيست. ۹
محتواى منقولاتى كه از كتاب القراءات سيارى، در لابه لاى آثار ديگر عالمان شيعه به دست ما

1.الفهرست، ص۶۶.

2.رجال النجاشى، ص۸۰ .

3.نيز، ر. ك: الذريعة، ج۱۷، ص۵۱.

4.خاتمة، ج۱، ص۱۱۲ ـ ۱۱۴.

5.. الذريعة، ج۱۷، ص۵۱.

6.ذكر اين نكته لازم است كه هيچ يك از نقل هاى كلينى در كتاب الكافى و ابن ادريس در كتاب السرائر از روايات سيارى، به حوزه تفسير و قرائات قرآن مربوط نيست.

7.. خاتمة مستدرك الوسائل، ج۱، ص۱۱۴.

8.الذريعة، ج۱۷، ص۵۱ .

9.مقاله اى كه در پايان سال ۲۰۰۵م، در مجله آسيايى (Journal asiatique) چاپ شده، در واقع مقدمه اى است كه اين دو مصحّح به زبان فرانسوى بر متنِ كتاب نگاشته اند. بحش اعظم اين مقدمه شصت صفحه اى را گزارشى از پژوهش هاى غربيان درباره تاريخ تدوين قرآن، اختلاف روايات اسلامى در ارائه گزارشى دقيق درباره اين موضوع، ديدگاه شيعيان نخست در عصر ائمه درباره قرآن و جامعيت آن، و روايات تحريف قرآن در متون روايى كهن شيعه به خود اختصاص داده است. در بخش چهارم مقاله، اميرمعزّى و كُلبِرگ، به تفصيل، به معرفى سيّارى و حيات وى مى پردازند و در بخش پنجم، ساختار و محتواى كتاب القراءات سيارى را تجزيه و تحليل مى كنند. مشخصات كتاب شناختى مقاله مذكور چنين است: Mohammad Ali Amir-Moezzi Etan Kohlberg, ``Révélation et falsification: introduction à l édition du Kitab al- Qiraat d al-Sayyar, Journal Asiatique ۲۹۳ ii (۲۰۰۵), pp. ۶۶۳-۷۲۲.

صفحه از 18