ولايت نامه اميرالمؤمنين علیه السلام - صفحه 277

نمونه اى از شيوه نگارش در عصر صفوى را در پيش روى خواننده گرامى مى نهيم ، باشد كه كاوشگران در تاريخ و ادبيات آن عصر ، از اين رساله بهره بَرند .
* * *
على خان خاكى ، نگارنده «ولايت نامه» ، اديبى است عارف ، داراى ذوق نثرى و شعرى ، آشنا به ادبيات تازى و داراى اطّلاع از پاره اى از دانش هاى اسلامى رايج در سده هاى دهم و يازدهم قمرى ، نزديك به خاندان صفوى ، و شايد داراى سِمَتى در دستگاه دولتى آنان بوده است .
خاكى جز «ولايت نامه» ، بر سوره يوسف تفسيرى نسبتا كوتاه و عرفانى به نثر و نظم نگاشته است و در آغاز آن ، از شاه طهماسب صفوى (م984ق) و شاهزاده پرى خان خانم ستايش فراوان مى نمايد .
دانستنى هاى تاريخى مربوط به زندگانى و دانش آموزى خاكى كه بتوانيم دراختيار خوانندگان خود بگذاريم ، بسيار ناچيز و همان چند جمله اى است كه گفتيم . در لغت نامه دهخدا ، خاكى بدين گونه معرّفى شده است :
ميرزا على قلى خان لگزى ، از شعراى متأخّر ايران و از رجال شاه طهماسب صفوى بوده است . اين بيت او راست :

غم كه پير عقل تدبيرش به مُردن مى كندمى فروشش چاره در يك آب خوردن مى كند
* * *
نسخه اى كه در دست است ، نزديك به عصر مؤلّف نوشته شده و داراى دو رساله ولايت نامه و تفسير سوره يوسف است كه هر دو از خاكى است . پس از ولايت نامه ، قصيده اى است داليه از «فدايى» در مدح حضرت امام رضا عليه السلام در 37 بيت و پس از آن قطعه اى در ذكر مكارم

صفحه از 303