اصحابمان را ديدم كه او را تضعيف مى كردند. ۱
با مراجعه به الرجال ابن غضايرى مشاهده مى شود كه ابن غضايرى پس از كذاب و وضاع خواندن او، به اعتماد او بر مجاهيل و اشخاص ناشناخته اشاره مى كند. ۲
نجاشى ذيل نام عبيد بن كثير مى نويسد:
طعن اصحابنا عليه و ذكروا أنه يضع الحديث. ۳
ابن غضايرى نيز درباره او نوشته است:
كان يضع الحديث مجاهرة و ... . ۴
نجاشى به نقل از بعضى اصحاب شيعه خبر از وجود ارتفاع در مذهب محمّد بن بحر رهنى داده است. ۵ ابن غضايرى نيز وى را تضعيف نموده و سبب آن را ارتفاع در مذهب وى دانسته است. ۶
احتمال مى رود مرجع بعضى از تضعيفات نجاشى ـ كه به صيغه مجهول بيان شده است ـ ابن غضايرى باشد كه نجاشى يا به طور مشافهه و يا به نقل از كتاب الضعفاء وى آنها را آورده است.
نجاشى اتهام به ضعف و غلو عبدالرحمن بن ابى حماد كوفى را با فعل مجهول «رمى بالضعف و الغلو» بيان كرده است. ۷ با مراجعه به الرجال ابن غضايرى مشاهده مى شود كه نامبرده اكيدا تضعيف شده و ابن غضايرى خبر از وجود غلو مذهب وى داده است. ۸ همچنين نجاشى غالى و فاسدالحديث بودن محمّد بن اسلم طبرى را با فعل «يقال» بيان نموده ۹ و ابن غضايرى نيز او را با اصطلاح مزبور معرفى كرده است. ۱۰
شايد گفته شود همان اندازه كه محتمل است منظور نجاشى از «اصحابنا» يا مواردى كه با فعل مجهول بيان داشته، ابن غضايرى باشد، محتمل است اشخاص ديگرى باشند. در پاسخ بايد گفت كه اگر نتوان صددرصد منظور نجاشى را از قايل مطالب مذكور در همه موارد، ابن غضايرى دانست، حداقل مى توان گفت كه نجاشى در زمينه شناسايى ضعفا و معرفى آنان، هم فكر و هم عقيده با ابن غضايرى بوده و گام در «گامجاى» او نهاده است.
نجاشى گاه تضعيف برخى مؤلفان را بدون استناد به مرجعى معين بيان مى كند كه مطالب آن عينا در الرجال ابن غضايرى وجود دارد؛ از جمله ذيل عناوين حسين بن احمد بن مغيره ۱۱ و عمارء بن زيد خيوانى. ۱۲
جز موارد مذكور، در يك نگاه كلى به مجموعه تضعيفات نجاشى مى توان گفت بسيارى از آراى
1.رجال النجاشى، ش۱۴۹، ص۶۴.
2.الرجال، ش۴۱، ص۵۴.
3.رجال النجاشى، ش۶۲۰، ص۲۳۴.
4.الرجال، ش۹۶، ص۸۰.
5.رجال النجاشى، ش۱۰۴۴، ص۳۸۴.
6.الرجال، ش۱۴۷، ص۹۸.
7.رجال النجاشى، ش۶۳۳، ص۲۳۹.
8.الرجال، ش۹۸، ص۸۱.
9.رجال النجاشى، ش۹۹۹، ص۳۶۸.
10.الرجال، ش۱۷۷، ص۱۱۵.
11.رجال النجاشى، ش۱۶۵، ص۶۸ .
12.همان، ش۸۲۷، ص۳۰۳.
