اصحابنا، ۱
ـ بعض اصحابنا، ۲
ـ اصحابنا البغداديون، ۳
ـ اصحابنا القميون، ۴
ـ قوم من القميين. ۵
اما گاه به نقد كلام آنان مى پردازد. ۶
گاه نيز ضعف مؤلفان به صيغه مجهول بيان شده است كه ظاهرا جرح كمترى را مى رساند. نجاشى درباره احمد بن هلال عبرتايى مى نويسد:
صالح الرواية، يعرف منها و ينكر و قد روى فيه ذموم من سيدنا ابى محمّد العسكرى عليه السلام . ۷
وى وجوه پاره اى از روايت دال بر ذم احمد بن هلال را با فعل مجهول (رُوىَ) بيان كرده و هيچ اصطلاحى مبنى بر جرح او به كار نبرده و فقط قايل به تفصيل در ميان احاديث او شده (يعرف و ينكر) و از يكى از اصطلاحات مرتبه خفيف تعديل (صالح الرواية) در مدح او استفاده كرده است. ابن غضايرى نيز همچون نجاشى قايل به تفصيل در ميان احاديث احمدبن هلال شده و معتقد است كه بايد در احاديث احمد بن هلال درنگ نمود. البته به جز روايت او از دو كتاب المشيخة حسن بن محبوب و النوادر ابن ابى عمير كه نياز به درنگ و تأمل ندارد؛ زيرا اين دو كتاب را گروهى از اصحاب حديث شنيده اند و به آن دو اعتماد كرده اند. ۸ اين در حالى است كه شيخ طوسى نامبرده را در آثار رجالى و روايى اش به شدت تضعيف نموده و او را در شمار غاليان قرار داده است. ۹ كشى نيز او را مذموم و ملعون دانسته است. ۱۰ آية اللّه خويى، فساد عقيده و غلو احمد بن هلال را نپذيرفته و از كلام نجاشى وثاقت او را استفاده كرده است. ۱۱ اما علامه شوشترى سخن نجاشى را نادرست تلقى نموده و «كثير الرواية» را به جاى «صالح الرواية» در كلام نجاشى اصل دانسته است ۱۲ كه به هيچ روى بر وثاقت راوى دلالت ندارد.
نجاشى تضعيف حسين بن عبيداللّه بن سعدى را به صيغه مجهول بيان كرده (طعن عليه و رمى بالغلو) و در ادامه او را صحيح الحديث دانسته است. ۱۳ بنابر نقل كشى مبنى بر اخراج حسين بن
1.همان، ش۵۶، ص۲۸، ش۱۴۱، ص۶۱، ش۲۶۴، ص۱۰۵ و...
2.همان، ش۱۵۲، ص۶۵، ش۵۱۳، ص۱۹۲، ش۱۰۴۴، ص۳۸۴ و...
3.همان، ش۶۱۷، ص۲۳۳.
4.همان، ش۱۸۳، ص۷۷، ش۹۰۴، ص۳۳۸، ش۸۹۱، ص۳۲۹.
5.همان، ش۷۷، ص۳۸.
6.همان، ش۷۷، ص۳۸، ش۱۵۲، ص۶۵، ش۶۱۷، ص۲۳۳، ش۸۶۱، ص۳۲۹، ش ۱۰۴۴، ص۳۸۴.
7.همان، ش۱۹۹، ص۸۳.
8.الرجال ابن غضايرى، ش۱۶۶، ص۱۱۲.
9.الفهرست، ص۸۳ ؛ الرجال، ص۳۸۴؛ تهذيب الاحكام، ج۹، ص۲۰۴؛ الإستبصار، ج۳، ص۲۸؛ الغيبة، ص۳۹۹، ۳۵۳.
10.اختيار معرفة الرجال، ص۵۳۶.
11.معجم رجال الحديث، ج۲، ص۳۵۸ ـ ۳۵۹.
12.قاموس الرجال، ج۱، ص۴۴۷.
13.رجال النجاشى، ش۸۶، ص۴۲.
