روش نجاشى در نقد رجال - صفحه 73

عبيداللّه بن سعدى به همراه ساير متهمان به غلو از قم ۱ مى توان گفت طعن مذكور در كلام نجاشى از جانب قمى ها صورت گرفته است. علامه شوشترى با توجه به كلام نجاشى ـ كه به صيغه مجهول او را متهم به غلو نموده ـ بيان مى دارد:
هيچ يك از علماى رجال ادعاى تحقق و اثبات غلو وى را نكردند و از آن جا كه نجاشى احاديث كتب او را صحيح دانسته، لذا اتهام غلو او بى پايه است. ۲
همچنين غلو حسن بن خرزاد قمى با فعل مجهول «قيل» بيان شده است. ۳ برخى معتقدند روايت محمّد بن احمد بن يحيى از او و عدم استثناى او از راويان كتاب نوادر الحكمة توسط ابن وليد، دليل بر وثاقت و عدم غلو او دارد. ۴
برخى نمونه هاى ديگرى كه نجاشى، تضعيف مؤلفان را مستند به ديگران، به صيغه مجهول بيان نموده، عبارت اند از: ش202، ص84، ش240، ص97، ش376، ص145، ش433، ص164، ش482، ص182، ش578، ص221، ش633 ، ص238، ش1112، ص416.
گفتنى است كه همواره اين گونه نيست كه هر جا نجاشى شخصى را به صيغه مجهول تضعيف نموده، نشان از عدم پذيرش ضعف او از سوى اوست؛ به عنوان مثال، ابتدا على بن عباس جراذينى را با فعل مجهول تضعيف نموده (رمى بالغلو و غمز عليه) و در ادامه خود، او را اكيدا تضعيف كرده است (ضعيف جدا). ۵ همچنين بيشتر تضعيفات نجاشى ـ كه به صيغه مجهول بيان شده ـ مشابه و گاه عين كلام ابن غضايرى است كه در اين باره در ادامه سخن خواهيم گفت.

5 ـ 4. اجتناب نجاشى از روايت نمودن از ضعيفان و متهمان

مسأله مشايخ نجاشى از جمله مسائل مهم و وثاقت آنان تقريبا مورد اتفاق صاحب نظران متأخر دانش رجال است و اين امر به سبب احتراز و دورى نجاشى از مشايخ ضعيف يا متهم به ضعف حاصل آمده است.
نجاشى معمولاً از مشايخ خود به نيكى ياد كرده و آنان را توثيق نموده است. ۶
همچنين او براى بسيارى از مشايخ خود طلب رحمت كرده است. ۷
به علاوه، نجاشى ضمن عبارتى همه مشايخ خود را يك جا توثيق نموده است. او در شرح حال يكى از مشايخ خود از شيوخ خويش اين گونه ياد كرده است:
سمعت شيوخنا الثقات ... . ۸

1.اختيار معرفة الرجال، ص۵۱۲.

2.قاموس الرجال، ج۳، ص۲۹۶.

3.رجال النجاشى، ش۸۷، ص۴۴.

4.قاموس الرجال، ج۳، ص۱۵۶.

5.رجال النجاشى، ش۶۶۸، ص۲۵۵.

6.همان، ش۱۵۱، ص۶۵، ش۱۶۵، ص۶۸، ش۲۰۹، ص۸۶، ش۲۱۱، ص۸۷، ش۳۱۳، ص۱۲۲، ش۶۱۰، ص۲۳۰، ش۱۰۶۲، ص۳۹۷، ش۱۰۶۶، ص۳۹۸، ش۱۰۶۷، ص۳۹۹ و...

7.همان، ش۱۶۶، ص۶۹، ش۲۰۶، ص۸۵، ش۱۸۲، ص۷۶ و...

8.همان، ش۱۰۴۷، ص۳۸۵.

صفحه از 78