مُصَنَّف عبدالرزّاق صنعانى - صفحه 104

طاووس، هشام بن عروة از عروة بن زبير و جعفر بن محمّد عليه السلام از محمّد بن على عليه السلام . گاه نيز يك آزاد شده (:مولى) چون نافع از مولاى خودش ابن عُمَر روايت مى كند. برخى از اين جفت ها، تقريبا انحصارى عمل مى كنند؛ بدين معنا كه مخبر جوان تر فقط از مولاى خود يا پدرش، و نه هيچ كس ديگر، مطلب نقل مى كند؛ چنين موردى را در رابطه ابن طاووس با طاووس، ابن عروة با عروة، موسى بن عقبة با نافع، و جعفر بن محمّد عليه السلام با محمّد بن على عليه السلام شاهديم. ديگرانى چون عطاء بن أبى رَباح، عمرو بن دينار. ابوزبير، يحيى بن سعيد و ايوب بن أبى تميمة، كمابيش غالبا، اما نه هميشه، به مهم ترين استادشان متكى اند. افزون بر اين، منابعى وجود دارند كه در آنها روابطى چون استاد / شاگردى يا پدر / فرزندى بر نقل فرد حاكم نيست، بلكه يا در آنها مشايخ بسيار متفاوتى ديده مى شود، مانند مورد ابن شِهاب، سليمان بن موسى و ديگران، يا به افرادى منتخب و ممتاز چون عبدالكريم، عطاء خراسانى، عمرو بن شعيب و ابن أبى مُلَيكة برمى خورديم كه [هيمنه روايى شان] بر منطقه يا گروه خاصى از راويان سايه افكنده است.
3 ـ 3. نسبت روايات از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله ، صحابه و تابعان در منابع ابن جُريج تفاوت قابل ملاحظه اى دارند. تنها در يك نقل، آن هم نقل عمرو بن شعيب، عمده احاديث نبوى اند. در مجموعه هاى ديگر، همچون نقل هاى عطاء بن أبى رَباح، ابوزبير، ابن أبى مُلَيكة، ابن شِهاب، هشام بن عروة، و عطاء خراسانى، نسبت روايات نبوى بين بيست تا سى درصد در نوسان است. برخى مانند عمرو بن دينار، ابن طاووس، يحيى بن سعيد، موسى بن عقبة، عبدالكريم و نافع، تنها معدودى روايات از پيامبر صلى الله عليه و آله دارند يا اصلاً هيچ ندارند. درصد بالاى روايات صحابه (:موقوفات) را مى توان در آثار عطاء بن أبى رَباح، ابوزبير، ابن أبى مُلَيكة، موسى بن عقبة، نافع، يحيى بن سعيد، عبدالكريم و عطاء خراسانى يافت. اين نسبت در نقل هاى عمرو بن دينار، ابن شِهاب و هشام بن عروة تنها بين 35 تا 45 درصد، و در آثار عمرو بن شعيب و ابن طاووس، بسيار پايين است. در مورد اخير، يعنى ابن طاووس، بيشتر مطالب تابعان نقل مى شود. بالحاظ ديگر راويان ابن جُريج، نقل روايات از تابعان تنها به سى تا چهل درصد، در خصوص عمرو بن دينار، هشام بن عروة، يحيى بن سعيد و عبدالكريم بالغ مى شود. منقولات بسيار كمترى از تابعان در مجموعه هاى ابن شِهاب، ابوزبير، عطاء بن أبى رَباح، ابن أبى مُلَيكَة و عمرو بن شعيب ديده مى شوند و در منقولات موسى بن عقبة، نافع و عطاء خراسانى هيچ روايت تابعى يافت نمى شود.
4 ـ 3. به كارگيرى اِسناد، يا ذكر سلسله سند احاديث، در منابع ابن جُريج متفاوت است. أسانيد در منقولات از عطاء بن أبى رَباح و ابن طاووس بسيار نادرند؛ در نقل هايى از ابن أبى مُلَيكَة، عمرو بن شعيب، عبدالكريم و عطاء خراسانى، كمتر از پنجاه درصد، اما در مطالب منقول از عالمان مدنى چون ابن شِهاب، هشام بن عروة، يحيى بن سعيد، موسى بن عقبة بسيار فراوان است. اين امر در منقولات روايى از دو عالم مكى، يعنى عمرو بن دينار و ابوزبير هم قابل ملاحظه است؛ كه از اين دو، يك مورد

صفحه از 120