مختصرى نوشته است:
و هذه الطريقة قد احكمناها فى كتبنا فلا نطول بالأسئلة عليها لأن الغرض بهذا الكتاب غير ذلك و فى هذا القدر كفاية. ۱
يا سخن ايشان در خاتمه بحث از چگونگى اصابه حق در زمان غيبت كه:
و قد استوفينا هذه الطريقة فى تلخيص الشافى فلانطول بذكرها الكتاب. ۲
از نمونه هاى بخش دوم نيز مى توان موارد ذيل را ذكر نمود:
مواردى در ابتداى حديث گفته است: «فى حديث طويل اختصرناه». ۳
مواردى وسط حديث را حذف و به آن اشاره كرده است كه: «ثم ذكر الوصية الى آخرها»، ۴ و «و ذكر الحديث» ۵ و «وساقت الحديث الى قولها». ۶
و مواردى كه آخر حديث را حذف كرده است؛ با عباراتى مثل: «تمام الخبر»، ۷ «وساق الحديث بطوله» ۸ و «ذكر الحديث الى آخره». ۹
با اين وجود، موارد اندكى وجود دارد كه مطالب ذكر شده با موضوع اصلى كتاب چندان مناسبتى ندارد؛ از جمله ذكر وكلاى ممدوح و مذموم امامان معصوم عليهم السلام ۱۰ ؛ هرچند كه خود شيخ تصريح نموده كه مقدمه ذكر سفراى امام زمان عليه السلام است.
3 ـ 1. سبب تأليف كتاب
شيخ طوسى علت تأليف اين كتاب را چنين بازگو كرده است:
فأما بعد فإنى مجيب الى مارسمه الشيخ الجليل ـ اطال اللّه بقاءه ـ من املاء كلام فى غيبة صاحب الزمان و سبب غيبته و العلة التى لاجلها طالت غيبته و امتداد استتاره مع شدة الحاجة اليه و انتشار الحيل و وقوع الهرج و المرج و كثرة الفساد فى الأرض وظهوره فى البر و البحر و لِمَ لم يظهر و ما المانع منه و ما المحوج اليه، و الجواب عن كل ما يسأل فى ذلك من شبه المخالفين و مطاعن المعاندين، و انا مجيب الى ما سأله و ممتثل مارسمه. ۱۱
1.الغيبة، ص۱۵.
2.همان، ص۶۵.
3.ر. ك: همان، ص۱۱۶ و ۱۳۱.
4.همان، ص۱۱۱.
5.همان، ص۱۴۳.
6.همان.
7.همان، ص۱۱۶.
8.همان، ص۱۵۱.
9.ر. ك: همان، ص۲۰۹ به بعد.
10.همان، ص۲.
