اصول آن نمى شناسد:
البته بايد در به كار بردن اين محك جانب احتياط را نگاه داشت. ^۱
بدين ترتيب خويشتن دارى معنايى بسيار گسترده دارد، از جمله اعتدال در به كار بردن قوه شهويه، خودشناسى، انجام دادن كار خود، اطاعت از قوانين، اعتدال قواى سه گانه، عدالت، شجاعت و دانايى و حكمت.
همين دشوارى البته اندكى كمتر در تعريف خود عدالت وجود دارد. از نظر سقراط، عدالت معنايى گسترده دارد و ديكايسونه در تعبيرات او، داراى معناى بسيار وسيعى است از جمله: راستگويى، درستكارى، انجام وظيفه، رعايت حقوق ديگران، حق شناسى، انصاف و خلاصه حسن اخلاق به وسيع ترين معناى كلمه. اما مهم ترين معناى عدالت از نظر او در اين منظومه فكرى، اطاعت از قانون است.
تعريف، طبقه بندى و تدقيق بيشتر درباره فضايل يا آرته هاى انسانى، پس از پرسش هاى سقراطى، عمدتا مرهون ارسطو است. وى براى نخستين بار كوشيد تا هم تعريف دقيقى از اين آرته ها را به دست دهد، هم تعداد آنها را برشمارد و نسبت ميان آنها را معين سازد و هم به تشريح دقيق آنها و بحث افراط و تفريط در آنها بپردازد. وى اين كار را در درس گفتارهاى متعدد خود و مهم ترين آنها، اخلاق نيكوماخوس انجام داد. ^۲ از نظر او زندگى سعادتمندانه عبارت است از:
فعاليت نفس در انطباق با فضيلت. ^۳
به تعبير ديگر، سعادت عبارت است از زندگى بر طبق فضيلت. ^۴ آن گاه با تحليل فضيلت، نظريه حد وسط را مطرح مى كند، كه طبق آن هر فضيلتى عبارت خواهد بود از حد ميانه دو رذيلت يا افراط و تفريط در آنها. ^۵ البته چنين نيست كه بتوان براى هر كارى حد وسطى يافت، زيرا نه خود افراط و تفريط حد وسط دارند و نه براى خود حد وسط افراط و تفريطى وجود دارد. ^۶
سپس به تعريف شجاعت و فضايلى از اين دست مى پردازد.
در كتاب ششم ارسطو به ديدگاه سقراطى مبنى بر ارجاع همه فضايل به يك فضيلت نزديك مى شود. پائولا گاتليب اين مطلب را به خوبى پرورانده است. ^۷