درآمدى بر جايگاه روايات پزشكى - صفحه 44

(880 ـ 911ق)، تحقيق و تخريج: حسن محمد مقبولى الاهدل، بيروت: مؤسسة الكتب الثقافية، ج1، ص1406ق /1986م، ج2، 1418ق /1998م، 502ص.
محقق، تصحيح كتاب را به عنوان پايان نامه كارشناسى ارشد به انجام رسانده و آن را با چهار نسخه مقابله كرده است. البته نسخه هاى هشتگانه اين كتاب را در كتابخانه هاى جهان معرفى مى كند. ۱
سيوطى مى نويسد:
در اين كتاب، اخبار و آثار را گردآوردم و اخبار، اعم از صحيح، حسن و ضعيف است.
مجموع اخبار و آثار 667 روايت است. در اين كتاب از حضرت على عليه السلام و نيز امام باقر عليه السلام روايت هاى متعددى منقول است. توضيحاتى نيز از كتاب هايى مانند قانون ابن سينا ضميمه شده است.
تلخيص اين كتاب توسط ابراهيم مجمل جميل و نشأت المصرى تصحيح شده و در قاهره مكتبة القرآن به چاپ رسيده است.
7. المنهل الروى فى الطب النبوى، محمد بن احمد بن على ابن طولون الدمشقى (880 ـ 953ق)، مراجعه و تعليق: الشيخ زهير عثمان الجعيد، بيروت: دار ابن زيدون، 1416ق /1996م، 294ص.
ابن طولون در مقدمه مى گويد:
از ديرباز محدثان به گردآورى روايات پزشكى اهتمام داشته اند. برخى اين روايت ها را با اسناد مى نوشتند؛ مانند ابن نعيم اصفهانى و ابو المحاسن بن عبدالهادى و برخى با حذف سند آنها را جمع آورى مى كردند؛ مانند ذهبى و سيوطى.
سپس مى گويد:
من كتابى به روش دسته اول فراهم ساختم، ولى احساس كردم تمايل به گونه دوم بيشتر است. از اين رو، كتاب المنهل الروى را نوشتم.
در مقدمه مانند سيوطى مى نويسد:
احاديث صحيح ، حسن و ضعيف و آثار موقوف و مقطوع را در اين كتاب جاى دادم.
همچنين، نويسنده براى احاديث شرح و توضيحى نوشته است، ولى ساختار و نظم كتاب معلوم نيست. ضمنا معلوم نيست چاپ كتاب بر پايه كدام نسخه انجام گرفته است. تنها يك مقدمه دو صفحه اى در شرح حال ابن طولون آغازگر كتاب است. ۲

1.الطب النبوى، ص۵۵ ، و ص۶۲ ـ ۶۴ .

2.در كتب فهارس اهل سنت از كتاب هاى ديگرى نيز ياد شده كه تاكنون به چاپ نرسيده و يا نسخه اى از آن در دست نيست از اين نويسندگان مى توان ياد كرد: ۱. ابن السنى (۳۶۴ق)، ۲. ابن ابى عاصم (۲۷۸ق)، ۳. ابن طرخان (۷۲۰)، ۴. عبدالملك ابن حبيب (۲۳۸ق)، ۵ . ابن ساعد (۷۴۹ق)، ۶ . المقدسى الحنبلى، ۷. ضياء الدين المقدسى (۶۴۲)، ۸ . حبيب النيسابورى، ۹ . الصفتى الزينى، ۱۰. قسطلانى، ۱۱. ابن حزم (۴۵۶ق)، ۱۲. السخاوى (۹۰۲ق)، ۱۳. يوسف بن محمّد السرمدى (۷۷۶ق)، ۱۴. شمس الدين البعلى (۷۰۹ق)، ۱۵. داود بن فرج، ۱۶. حسن بن محمّد النيسابورى (۴۰۶ق)، نجم الدين محمّد بن محمّد الغزى (۱۰۶۱ق)، ۱۷. ابن التلميذ (۵۶۰ق)، ۱۸. خضر بن محمود العطوفى (۹۴۸ق)، ۱۹. صالح بن عبدالعزيز الماردينى (ق ۱۲). ر.ك: الشفاء فى الطب، احمد بن يوسف التيفاشى، ص۱۹ ـ ۲۰؛ طب النبوى، عبداللطيف البغدادى، ص۱۳ ـ ۱۵؛ الطب النبوى، سيوطى، ص ۳۷ ـ ۳۹.

صفحه از 55