دقيقا الگوى قرآنى و نبوى براى تكامل انسان را منعكس مى كند. هر «قطعه» از صحيفه بر عنصرى از عناصر متن قرآنى و روح نبوى منطبق است.
ارتباط ميان ديدگاه هاى معنوى بيان شده در صحيفه و بيانات قرآن در مورد خداوند و رابطه او با بندگانش، آشكارا در توسل دائمى امام به اسماء الهى و بيان مناسبى از ديدگاه انسانى منطبق بر هريك از اسماء ديده مى شود. از طرفى امام تأكيد زيادى بر نقص و گناهكارى خود دارد و اعتراف مى كند كه شايسته هيچ چيز جز غضب الهى نيست و از سوى ديگر پيوسته به رحمت خداوند و به آيات قرآنى كه بر اولويت عفو خداوند دلالت دارند، پناه مى برد و از خداوند مى خواهد كه با او آن گونه كه شايسته چنين موجود مهربانى است، رفتار كند، نه آن گونه كه خود او شايسته آن است:
فافعل بى ما انت اهله من المغفرة و الرحمة و لا تفعل بى ما انا اهله من العذاب و النقمه. (دعاى ۷۳، بند۳)
خلاصه آن كه از طريق قطعه هاى ادعيه، فرد عابد مى تواند نقطه نظراتى را مرور كند كه با آنچه در قرآن در مورد ارتباطات گوناگون او با خداوند آمده، منطبق است. ديدگاه انسان به اين دليل تغيير مى كند كه هر اسم از اسماء خداوند به وجه متفاوتى از خداوند اشاره دارد كه به سوى انسان رو مى كند. اما با اين حال تمامى اين وجوه، وجوه خداوند هستند و هيچ خدايى جز خداى يگانه نيست و تعدد ظاهرى اسماء و وجوه در يگانگى خداوند منحل مى شود.
نقص و گناه انسان در مرتبه خود به اندازه كافى واقعى هستند و صحيفه در ميان مسائل ديگر، توجه فوق العاده اى نسبت به نقص انسان از خود نشان مى دهد. اما مراجع بزرگ معنوى در اسلام معتقدند كه در پاسخ به ضعف انسان، رحمت عظيم الهى قوت مى گيرد و در مقابل، از غضب او كاسته مى شود. هرچه انسان ها بيشتر به نقص خود اعتراف كنند، بيشتر شفقت و ترحم الهى را به سوى خود جلب مى كنند. دعا و تمنا پاسخ هاى طبيعى انسان به «شهادت»اند، يعنى اين واقعيت كه انسان در مقايسه خداوند هيچ است و خداوند ـ كه در اساس عين رحمت است ـ تنها حقيقت راستين است. دعا به اين فرمان خداوند پاسخ مى دهد:
«لاَ تَقْنَطُواْ مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا» (سوره زمر، آيه 53)
حديثى در مورد امام زين العابدين نقل شده كه اشاره به آن خالى از لطف نيست، چرا كه در تأكيد بر رحمت و عفو خداوند كاملاً به صحيفه شبيه است. يك روز به امام گفته شد كه حسن بصرى (م110ق /728م)، زاهد معروف، چنين گفته است:
اگر كسى هلاك شود نبايد از هلاك شدن او تعجب كرد، بلكه نجات يافتن موجب تعجب و شگفتى است.
امام در جواب فرمود:
اما من مى گويم كه اگر يك فرد نجات يابد، نبايد تعجب كرد، بلكه با توجه به قلمرو رحمت