موضوعات مى پردازد. لذا او اغلب از ملائكه نام مى برد، و دعاى سوم صحيفه «الصلوه على حمله العرش و كل ملك مقرب» بهترين تلخيص موجود از عقايد مسلمانان درباره آنان است.
امام همچنين بارها به حيطه مناسك اسلامى يا شريعت به وسيع ترين معناى كلمه اشاره مى كند. او بر ضرورت مطلق پيروى از رهنمودهاى خداوند در قرآن و حديث، در زندگى فردى و اجتماعى تأكيد مى نمايد. بنابراين صحيفه هم آموزه هاى اجتماعى خاص و هم دستورات عام مانند ضرورت اقامه عدل در جامعه را دربرمى گيرد. اما از آن جايى كه آموزه هاى اجتماعى با بيرونى ترين بعد اسلام يعنى عرصه عمل سر و كار دارد، مى بايست آنها را در سياق تعاليم معنوى و اعتقادى امام مشاهده كرد. همان طور كه امام در رساله الحقوق روشن كرده، سلسله مراتبى از اولويت ها هميشه بايد رعايت شود: فرد بر جامعه، امور معنوى بر امور عملى و شناخت بر عمل اولويت دارد. هر انسانى تعداد زيادى وظايف اجتماعى دارد، ولى اين وظايف بر تكاليف اساسى تر او مبتنى است كه قبل از هر چيز ايمان به خدا و بعد از آن برقرار كردن رابطه اى مناسب با حقيقت الهى است.
ترجمه
ترجمه حال حاضر صحيفه حتى الامكان با دقت لفظى به متن عربى صحيفه وفادار است و در عين حال متن انگليسى آن نيز خوانا و قابل فهم مى باشد. من همواره از «قرآنِ مفسُر» آربرى به عنوان الگويى براى اين كار كمك گرفته ام. بيشترين دغدغه من حفظ انسجام در برگردان اصطلاحات و نيز حفظ قالب ظاهرى واژه هاى متن اصلى بوده است، چرا كه معناى يك متن را نمى توان بدون توجه شايسته به قالب ظاهرى آن درك كرد. ۱ قبلاً گفته بوديم كه يكى از مزيت هاى ادبيات عبادى نخستين اين است كه با زبانى نسبتا واقعى، غيرانتزاعى و همه كس فهم كه مربوط به دوران قبل از كلام است، سخن مى گويد. در نتيجه هر حركتى كه در جهت انتزاعى كردن معناى عينى واژه ها از طريق معناى عقلانى و نه تصورات برخاسته از شكل زبانى، صورت گيرد، منجر به جهت گيرى ما به سمت كلام و دورى از جهان قرآن، حديث و فضاى صميمانه خود ادعيه خواهد شد. به همين دليل است كه معمولاً من اصطلاحات تحت الفظى تر مانند Garden (باغ) را بر اصطلاحات نسبتا انتزاعى مانند Paradise (بهشت) ترجيح داده ام.
هرگاه در تفسير معناى متن با مشكلاتى مواجه شده ام، از شرح سيد على خان شيرازى كمك گرفته ام. همچنين از ترجمه و شرح فارسى عالى على نقى فيض الاسلام و نيز ترجمه فارسى ميرزا ابوالقاسم شعرانى كه كمتر به كارم آمد، بهره جسته ام. كوشيده ام كه در ارائه يادداشت و حاشيه زياده روى نكنم و تنها براى معلوم ساختن اسامى خاص، ايضاح موارد مبهم و اشاره به مواردى از
1.ترجمه حاضر از اين نظر كاملاً با ترجمه سيد احمد على مهانى متفاوت است. (The Sahifat ulKamilah كه اولين بار در لكنهو در ۱۹۲۹ ـ ۱۹۳۱ چاپ شد و چاپ دوم آن در سال ۱۹۶۹ ـ ۱۹۷۰ توسط ام.اى.اچ خان در لكنهو انجام شد و چندين چاپ ديگر نيز تا كنون از آن به بازار آمده است).
