كتاب از اوست يا به او نسبت داده اند. ۱
ظاهرا نجاشى در انتساب كتاب تفسير الباطن ـ كه آكنده از مطالب نادرست (تفسير باطنى شريعت) است ـ به محمّد بن أورمه ترديد مى كند؛ زيرا او ساير آثار نامبرده را صحيح دانسته و مى گويد اين كتاب را به او نسبت داده اند. ۲
قمى ها به يوسف بن عقيل بجلى كتابى را نسبت داده اند، اما نجاشى صراحتا نظر خود را بيان مى كند و مى نويسد:
به نظر من كتاب مذكور از محمّد بن قيس است. ۳
بيان آثار مشترك نويسندگان
ابراهيم بن محمّد اشعرى به همراه برادرش، فصل، كتابى را تأليف نمودند. ۴
حسين بن بسطام و برادرش عبداللّه (ابوعتاب) كتابى در موضوع طب گرد آوردند. ۵
نمونه هاى ديگر آن عبارت اند از: شماره هاى 229، 136، 328، 352 و 1125.
تصريح به فقدان كتاب براى برخى اشخاص
بنابر نقل نجاشى، كسى از اصحاب (شيعيان) براى حسن بن عطيه حناط ـ كه نامش در كتب فهارس ذكر شده ـ اثرى ذكر نكرده است. ۶
حسن بن علوان كلبى عامى مذهب كه نسبت به برادرش به ما نزديك تر است، صاحب اثرى نيست. ۷
عبدالملك بن عتبه هاشمى لهبى، كتاب ندارد. ۸
بيان نسخه هاى مختلف آثار
نجاشى معمولاً در معرفى آثارى كه داراى نسخ متعددى هستند، تعداد نسخ آنها را يادآور شده و بعضا آنها را وارسى نموده و اختلاف نسخه ها، سالم يا مخدوش بودن آنها و نيز ضعف و قوت سند و طريق نسخه را متذكر گرديده است. ۹
بنابر نقل نجاشى كتاب السنن و الاحكام و القضايا ابورافع، دو نسخه دارد: يكى به روايت ابوالعباس و ديگرى به روايت كوفى ها. نجاشى به نقل از اساتيدش، اختلاف ميان دو نسخه را متذكر مى شود. ۱۰
1.همان، ش۶۸۰ ، ص۲۶۰.
2.همان، ش۸۹۱ ، ص۳۲۹.
3.همان، ش۱۲۲۱، ص۴۵۲.
4.همان، ش۴۲، ص۲۴ و ش۸۴۵ ، ص۳۰۹.
5.همان، ش۷۹، ص۳۹ و ش۵۶۷ ، ص۲۱۸.
6.همان، ش۹۳، ص۴۶.
اين در حالى است كه شيخ طوسى نامبرده را داراى كتابى مى داند (الفهرست، ش۱۸۸، ص۱۳۲).
7.رجال النجاشى، ش۱۱۶، ص۵۲ .
8.همان، ش۶۳۵ ، ص۲۳۹.
9.پژوهشى در تاريخ حديث شيعه، ص۴۳۶.
10.رجال النجاشى، ش۱، ص۵ .
