بررسى كتاب «التشريف بالمنن فى التعريف بالفتن»

سيد لطف اللّه جلالى ^۱

چكيده

سيد بن طاووس از عالمان پر نفوذ شيعه در قرن هفتم هجرى است كه در زمينه هاى مختلف علمى مهارت داشته و آثار فراوانى را تأليف كرده است. يكى از آثار او كتاب التشريف بالمنن فى التعريف بالفتن است كه در موضوع ملاحم و فتن نگاشته شده و به طور عمده از سه منبع حديثى اهل سنت گرد آمده است. اين كتاب در قرون اخير در ميان عموم عالمان شيعه، كتابى ارزشمند و معتبر در موضوع مهدويت تلقى شده است. در اين مقاله به بررسى اين كتاب پرداخته و به اين نتيجه دست يافته ايم كه اين كتاب نه معتبر است و نه در باب مهدويت نوشته شده و نه سيد بن طاووس به آن چنين نگاهى داشته است.

كليد واژه ها: ابن طاووس، مهدويت، ملاحم، فتن، احاديث، ظهور، مهدى موعود.

رضى الدين على بن موسى بن جعفر بن طاووس حسنى حسينى (664 ـ 589ق) از عالمان برجسته شيعه در قرن هفتم است و در ميان عالمان و حوزه هاى علمى شيعى از شهرت و احترام وافرى برخوردار است.
ابن طاووس از لحاظ منش و بينش داراى برجستگى هايى است. او بسيارى از جزئيات زندگى خود را در آثارش گزارش كرده و در اختيار ما قرار داده است. بر پايه اين گزارش ها، ابن طاووس در حلّه عراق، در خانواده اى پارسا و اهل علم چشم به جهان گشوده است. ^۲ پدر او از عالمان، و جد مادريش، ورام بن ابى فراس نخعى (م 2 محرم 605ق)، از دانشمندان و فقيهان برجسته عراق بوده كه شيعيان عراق رأى و عمل او را حجت مى دانسته اند. همين دو فرد، نخستين استادان ابن طاووس بوده و بيشترين تأثير را بر وى نهاده اند. ^۳ همچنين ابن طاووس با شيخ طوسى نسبت داشته و ظاهرا