بررسى كتاب «التشريف بالمنن فى التعريف بالفتن» - صفحه 178

ديگر از روايات اين كتاب موقوف اند و سند آنها به پيامبر يا امامان شيعه نمى رسد و از صحابه يا تابعين نقل شده اند.
از اين روايت ها تنها حدود 170 روايت به بحث مهدويت و نام و اوصاف مهدى، نشانه هاى ظهور، مدت زمان حكومت، اوصاف حكومت و ياران حضرت مهدى مى پردازند و بخش عمده روايات از اساس ارتباطى به مهدويت ندارند و بر فرض درستى، بيشتر پيش بينى هايى درباره مسائلى هستند كه دير يا زود، پس از عصر پيامبر و صحابه رخ مى دهند؛ مثلاً بخشى از روايات به صلح امام حسن با معاويه و سخن از حكومت بنى اميه و بنى عباس است. بخشى از آنها به حمله ترك ها و سيطره آنها بر اعراب اشاره دارند و بسيارى ديگر، اساسا به ملاحم و فتن ارتباطى ندارند؛ مانند توصيف آب و هواى خوش تبت. ۱
بنابراين، تنها بخش كمترى از روايات التشريف بالمنن درباره با موضوع مهدويت، به صورت عام است و بسيارى از آنها به مسايل ديگرى مى پردازند. اما به هر حال، بخش قابل ملاحظه اى از آن، يعنى حدود 170 روايت از آن به بحث مهدويت مربوط است و اگر آن 170 روايت را پذيرفتنى بيابيم، تا حدودى كتاب التشريف بالمنن پذيرفتنى خواهد بود. ليكن براى اين مهم روشن ساختن دو نكته اهميت دارد. نخست اين كه بدانيم آيا تمام اين 170 روايت از آن دسته رواياتى اند كه از پيامبر و امامان نقل شده اند يا خير. دوم اين كه محتواى آنها تا چه حد با عقايد مسلّم شيعى و حقايق تاريخى سازگارى دارد.
متأسفانه بسيارى از 170 روايتى كه درباره مهدويت اند، به پيامبر يا امامان ختم نمى شوند و تنها حدود 75 روايت از آنها به پيامبر يا امامان ختم مى شوند و بقيه آنها موقوف هستند و از افرادى غيرمعصوم روايت شده اند. بنابراين، تنها حدود 75 روايت، يعنى حدود يك ششم از كل كتاب، به بحث مهدويت مى پردازد كه روايات آنها به معصوم نسبت داده شده است. البته، طريق آن، از وثاقت و اعتبار لازم را ندارد. اما مشكل جدى ترى كه بروز مى كند، اين است كه بسيارى از همين 75 روايتى كه به معصومان نسبت داده شده اند، از لحاظ تطابق با عقايد مسلّم شيعى درباره مهدويت و با تاريخى كه ما پشت سر نهاده ايم، با اشكال مواجه اند.
به لحاظ اعتقادى، حضرت مهدى، امام دوازدهم است كه همنام پيامبر و فرزند حسن بن على عسكرى است. بنابراين، حضرت مهدى، م ح م د بن حسن بن على نام دارد. اما در بسيارى از روايات فوق، از زبان پيامبر نقل شده است كه: «المهدى اسمه اسمى و اسم ابيه اسم ابى» يا «المهدى يواطئ اسمه اسمى و اسم ابيه اسم ابى». ۲ بر اين اساس، مهدى فرزند عبداللّه خواهد بود، نه فرزند امام حسن عسكرى. اين با اعتقاد روشن و مسلّم اثناعشرى ناسازگار است و قويا احتمال مى رود كه اين

1.ر. ك: همان، ص ۱۷۳.

2.براى نمونه، ر. ك: همان، ص ۶۶ ، ۶۷ ، ۱۱۹، ۱۲۶، ۱۲۸، ۱۳۶، ۱۴۵، ۱۴۷، ۱۴۹.

صفحه از 182