بررسى كتاب «التشريف بالمنن فى التعريف بالفتن» - صفحه 181

چه در گذشته اتفاق افتاده است، عبرت بگيرند.
ابن طاووس در مقدمه كتاب به اهميت شناخت ملاحم و فتنه ها و به شمول اين ملاحم بر معجزاتى اشاره دارد كه باعث سر فرود آوردن در برابر خداوند مى شود و كسى كه آنها را بشناسد، به وسيله صدقات و دعا مى تواند از خطر آنها در امان باشد. ۱ اين هدف، دقيقا همان چيزى است كه با روحيه عابدانه ابن طاووس همخوانى دارد. اساس هدف وى از نوشتن اين كتاب طرح مباحث مربوط به مهدويت ـ كه امرى اعتقادى و در ديدگاه ابن طاووس فوق العاده مهم است ـ نبوده و او در پى معرفى فتنه ها، رويدادها و آشوب هايى بوده كه در روايات اهل سنت، چه از طريق پيامبر و امامان و چه از طريق ساير افراد، به آنها اشاره شده و احتمالاً رخ داده يا رخ خواهند داد. بنابراين، شناخت آنها مى تواند در بالا بردن روحيه تعبّد و پرورش و تقويت بندگى در انسان مفيد باشد و البته، در آن ميان، احاديثى هم وجود داشته اند كه به ظهور مهدى و رويدادهايى كه در آستانه ظهور اتفاق مى افتند، اشاره داشته و سيد اين روايات را نيز، با قطع نظر از اين كه از معصوم يا غيرمعصوم نقل شده و معتبر باشند يا نباشند، نقل كرده است.
افزون بر اين كه ابن طاووس به اعتبار آنها اعتقادى ندارد. او هم در پايان بخش نخست، پس از اتمام نقل قول هاى خود از ابن حماد و هم در پايان بخش سوم ـ كه روايات هر سه بخش اصلى به پايان مى رسد ـ ذمّه خود را از عهده رواياتى كه از سه كتاب نقل كرده مبرّا ساخته است و تصريح مى كند كه هدف وى صرفا نقل اين احاديث بوده است. او در پايان بخش اول مى نويسد:
... پس اگر كسى بر آنچه كه ما در اين كتاب ذكر كرديم واقف شود و آن را مخالف با مذهب حقى كه ما آن را روايت كرده و به آن باور داريم، بيابد، دَرَك آن بر راويان آن است و من در دنيا و آخرت از ملامت مبرا هستم؛ زيرا قصد من [از نقل روايت ها] آشكار ساختن رواياتى بود كه نعيم بن حماد نقل كرده و او هم از رجال شيعه اهل بيت عليهم السلام نيست [تا من مسئول و پاسخگوى آن باشم]. ۲
همچنين در پايان بخش سوم مى نويسد:
اين پايان رواياتى است كه از سه كتاب در فتن ذكر كرديم ... و هر آن چه از اخبار كه در اين كتاب صادق بوده و با آثار آشكار [مطابقت داشته است]، پس اين از آيات الاهى و معجزات پيامبر صلى الله عليه و آله وسلمو تعظيمى براى عترت طاهرين او و زيادتى است در دلايل زندگى سراى آخرت. و اگر مضمون اين اخبار نادرست و خلاف واقع باشد، دَرَك و عهده آن بر كسى است كه غلط در روايات خود را آغازيده يا تعمّدى در كارش بوده است و ما بر او از خطر روز معاد در محضر خداوندِ مطلعِ بر اسرار عباد بيمناكيم و اگر اشتباه بدون عمد بوده باشد، از خداوند اميد عفو او را داريم. پس هر كس بر چيزى از آنچه نقل كرديم، واقف شود، بايد بداند كه قصد ما آشكار ساختن رواياتى بود كه

1.الملاحم، ص ۱۵ ـ ۱۶.

2.همان، ص ۹۲.

صفحه از 182