در اين روايت نيز امام كاظم عليه السلام به مخاطبان روزه دار خود، احتمالاً به جهت تخفيف آثار تشنگى و گرسنگى ناشى از روزه دارى، سفارش به خواب قيلوله مى كنند.

۴.در روايت ديگرى كه در منابع فريقين آمده، به خواب قيلوله سفارش شده است؛ زيرا كه شيطان خواب قيلوله نمى كند:قيلوا فانّ الشيطان (الشياطين) لايقيل. ^۱

استحباب خواب قيلوله

از مجموع روايات فوق، بجز روايت نخست، مطلوب بودن خواب قيلوله از منظر دينى قابل استفاده است؛ اما نه به عنوان يك عبادت و عمل استحبابى كه بر آن ثواب مترتب باشد، بلكه اين روايات در حقيقت، سفارشى ارشادى به مخاطبان است كه براى آن كه بتوانند بر انجام عبادت هاى بسيار ارزشمند شبانه توفيق يابند و از فضيلت آن محروم نمانند، از خواب قيلوله كمك بگيرند. نيز به مخاطبانى كه در روزهاى بسيار گرم و بلند روزه گرفته اند و سختى گرسنگى و تشنگى بر آنها فشار مى آورد، از خواب قيلوله و نيم روزى مدد بگيرند تا سختى روزه دارى بر آنان تخفيف يابد. نكته جالب توجه در روايت امام كاظم عليه السلام اين است كه تأثير خواب بر تخفيف سختى روزه دارى و تحمل پذيرى آن را ـ كه امرى محسوس است و غالبا با نگاه بشرى امرى طبيعى پنداشته مى شود ـ امام از آن تحليلى ماورايى و الهى ارائه مى دهند و تأكيد مى كنند كه اگر خواب نيم روزى بخشى از اثر گرسنگى و تشنگى روزه دار را مى كاهد، اين به خواست خداست و اين خداوند است كه قدرت تحمل گرسنگى و تشنگى بنده روزه دار را از طريق خواب نيم روزى بالا مى برد.
اما روايت نخست، دلالت روشن و آشكارى بر مطلوب بودن خواب قيلوله ندارد و بيش از اين از آن استفاده نمى شود كه ترك برخى عادات ممكن است تبعاتى داشته باشد كه با رجوع به آن عادت، تبعات آن نيز برطرف مى شود. به همين دليل، اگر فرضا آن باديه نشين خوش حافظه به خواب قيلوله عادت نمى داشت و باز دچار فراموشى شده بود، رسول خدا صلى الله عليه و آله وسلم احتمالاً نسخه ديگرى براى بازيابى حافظه اش مى دادند.
نتيجه آن كه روايات فوق، هيچ كدام دلالتى بر استحباب خواب قيلوله، آن گونه كه شيخ حر عاملى در وسائل الشيعة عنوان كرده است، ندارد و مطلوب بودن از آن جهت است كه زمينه ساز شب زنده دارى و عبادت بسيار مطلوب و بافضيلت شبانه است، نه اين كه خواب قيلوله فى نفسه مطلوبيتى داشته باشد. بنابراين، در مناطقى كه شب هاى طولانى دارند يا در ايامى از سال كه شب ها طولانى است، خواب قيلوله مطلوبيتى ندارد و نيز كسانى كه شب را به طور كامل و به قدر كافى و نياز بدن مى خوابند، براى آنها خواب قيلوله مطلوب نيست؛ همان گونه كه در روايتى از امام باقر عليه السلام نيز داريم كه فرمودند: