كرده ^۱ و از سوى ديگر، از زبان برجستگان ادب عربى، چون عبدالحميد كاتب، ^۲ جاحظ، ^۳ ابن نباته، ^۴ سبط ابن جوزى، ^۵ ابن ابى الحديد، ^۶ سيد رضى ^۷ و جرادق، ^۸ ستوده شده است.
3. يكى از شاگردهاى بلاغى ـ كه در سخنان امام على عليه السلام از جمله، در دعاى شريف كميل نيز بازتاب گسترده اى دارد ـ «سَجْع» است؛ به معناى پايان دادن عبارت ها و جمله ها با واژه هايى همگون و هماهنگ، چه آن كه هم وزن نيز باشند يا نه. ^۹
در حدود يك سوم باقيمانده دعاى كميل، فقره اى دو بخشى وجود دارد كه امام على عليه السلام در لابه لاى آن، ظاهرا، مى فرمايد:
لجعلت النار كلّها بردا و سلاما و ما كان لأحد فيها مقرّا و لا مقاما.
در اينجا، يك نارسايى ادبى به چشم مى خورد كه دعاى يادشده را مصداق حديث «معلّل»، از نوع «علت متنى»، مى كند (مقدمه شماره1)؛ زيرا:
1. اگر فعل ناقص موجود در بخش دوم اين فقره، به صيغه مذكر «كان» باشد، ضمير نمى تواند اسم «كان» قلمداد شود، بلكه اسم آن، «مَقَرّ» و، به حكم عطف، «مقام» و خبر آن، جار و مجرور، «فيها»، خواهد بود. اين خبر، شامل ضمير مؤنثى است كه به «النار»، در بخش اول اين فقره، بازمى گردد و ارتباط ميان دو جزاى شرط را دو بخش فقره مورد بحث، برقرار مى كند.
بر اساس اين تركيب، اولاً: هم «مَقَرّ» و هم «مقام» بايد مرفوع باشند، نه منصوب و ثانيا: سجع موجود در اين فراز از دعا، زير پا گذاشته مى شود و از زيبايى ظاهرى آن كاسته مى شود.
2. اگر فعل ناقص موجود در بخش دوم فقره مورد بحث، به «النار»، در بخش اول اين فقره، بازمى گردد، اسم «كانت» و «مَقَرّا» و «مقاما» همچنان منصوب و خبر آن خواهند ماند.
بر اساس اين تركيب، سجع موجود در اين فراز، پا به پاى زيباى محتوايى آن، برقرار، اما ثبت جار و مجرور، «فيها»، غير قابل توجيه و زايد خواهد بود.
3. اگر فعل «كان» را تام، نه ناقص، و بى نياز از اسم و خبر و نيازمند فاعل بدانيم، باز هم ناچاريم «مقرّ» و «مقام»، هر دو، را مرفوع بخوانيم و شاهد سر برآوردن پى آمدهاى منفى مطرح شده در