بدان افزوده است؛ با اين گمان خوش كه با اين اندازه كاستن و افزودن، سلامت پردازش عبارت، تأمين مى گردد!
در پايان، يادآورى يك نكته و پاسخ به يك پرسش احتمالى، سودمند خواهد بود؛ در ميان آثار روايى و ديگر آثار اهل سنّت، رواياتى از رسول خدا صلى الله عليه و آله وسلم يا برخى صحابه، در مقام خرده گيرى از سجع پردازى، گزارش شده است. ۱ بر همين اساس نيز دانشمندان اهل سنّت، دعا خواندن را، اگر رنگ و بوى سجع داشته باشد، با استناد به قول رسول خدا صلى الله عليه و آله وسلم و فعل صحابه، مكروه و ناخوشايند دانسته اند. ۲
همچنين، چون اين بزر گان عرصه روايت و درايت اهل سنّت، خود، معترف اند دعاهايى از رسول خدا صلى الله عليه و آله وسلم نقل شده كه مصداق سجع اند، ۳ در صدد توجه حكم كراهت ياد شده برآمده، آن را ويژه موارد زير دانسته اند:
1. سجع ناخوشايند، ۴
2. زياده روى در سجع، ۵
3. سجع متكلفانه، ۶
4. سجع همانند سجع باديه نشينان يا سخن كاهنان، ۷
5 . سجعى كه به انگيزه ابطال حكم شرع و به بهانه ترويج سخن باطل و موجه جلوه دادن آن، بر زبان آيد. ۸
وگرنه، سجع، به خودى خود، كاستى اى به شمار نمى رود ۹ و در اين موارد، مجاز و روا و به گفته نووى، ۱۰ حتى نيكوتر است:
1. بدون قصد، بركنار از تكلف و غير تصنعى باشد؛ ۱۱
1.صحيح مسلم، ج۳، ص۱۳۰۹ ـ ۱۳۱۱؛ سنن ابى داود، ج۴، ص۶۹۶ ـ ۷۰۳؛ سنن النسائى، ج۸ ، ص۴۸ ـ ۵۲ .
2.صحيح البخارى، ج۵ ، ص۲۳۳۴؛ فتح البارى، ج۱۱، ص۱۳۹؛ عمدة القارى، ج۲۲، ص۲۹۸؛ صحيح البخارى بشرح الكرمانى، ج۲۲، ص۱۴۵؛ ارشاد السارى، ج۹، ص۱۹۶؛ احياء علوم الدين، ج۱، ص۳۰۶؛ نهاية الارب، ج۵ ، ص۲۹۸.
3.فتح البارى، ج۱۱، ص۱۳۹؛ عمدة القارى، ج۲۲، ص۲۹۸؛ صحيح البخارى بشرح الكرمانى، ج۲۲، ص۱۴۵؛ ارشاد السارى، ج۹، ص۱۹۶؛ عون المعبود، ج۱۲، ص۳۱۸؛ معالم السنن، ج۶ ، ص۳۷۰؛ احياء علوم الدين، ج۱، ص۳۰۶.
4.فتح البارى، ج۱۱، ص۱۳۹؛ عمدة القارى، ج۲۲، ص۲۹۹؛ ارشاد السارى، ج۹، ص۱۹۶.
5.فتح البارى، ج۱۱، ص۱۳۹؛ عمدة القارى، ج۲۲، ص۲۹۸؛ صحيح البخارى بشرح الكرمانى، ج۲۲، ص۱۴۵؛ ارشاد السارى، ج۹، ص۱۹۶؛ احياء علوم الدين، ج۱، ص۳۰۵ و ۳۰۶؛ شرح صحيح مسلم، ج۱۱، ص۱۹۱.
6.فتح البارى، ج۱۱، ص۱۳۹؛ معالم السنن، ج۶ ، ص۳۹۶؛ شرح صحيح مسلم، ج۱۱، ص۱۹۱.
7.عمدة القارى، ج۲۲، ص۲۹۸؛ سنن النسائى بشرح الحافظ جلال الدين سيوطى، ج۸ ، ص۴۸؛ عون المعبود، ج۱۲، ص۳۱۸؛ بذل المجهود، ج۹، جزء۱۸، ص۹۶؛ شرح صحيح مسلم، ج۱۱، ص۱۹۱.
8.سنن النسائى بشرح الحافظ جلال الدين سيوطى، ج۸ ، ص۴۸؛ عون المعبود، ج۱۲، ص۳۱۸؛ بذل المجهود، ج۹، جزء۱۸، ص۹۶؛ معالم السنن، ج۶ ، ص۳۷۰.
9.شرح صحيح مسلم، ج۱۱، ص۱۹۱.
10.فتح البارى، ج۱۱، ص۱۳۹؛ عمدة القارى، ج۲۲، ص۲۹۸؛ ارشاد السارى، ج۱۹، ص۱۹۶؛ احياء علوم الدين، ج۱، ص۳۰۶؛ سنن النسائى بشرح الحافظ جلال الدين سيوطى، ج۸ ، ص۴۸؛ شرح صحيح مسلم، ج۱۱، ص۱۹۱.
