مى شود تا ما در تعامل و برخورد با هر حديث، فهم و برداشت خود را به آن محدود نكنيم.
به كارگيرى اين شيوه و توجه به آن، از ديرباز و از اوان تأليف جوامع كهن حديثى مد نظر بوده است و محدثان شيعه بر اين روش، يعنى گردآورى تا سر حد امكان احاديث يك موضوع براى شرح و تبيين و نتيجه گيرى، اصرار داشته اند. توجه به اين شيوه در شرح ملاّ صالح نمود چشمگيرى دارد؛ به حدى كه مى توان آن را از شاخصه هاى برجسته اين شرح دانست. البته اين كه اين جمع آورى تا چه حدى با توفيق همراه شود، معلول عوامل مختلفى است.
نمونه اين نگرش در شرح ملاّ صالح ـ كه توأم با تحليل هاى ظريف و استنباط هاى دقيق است ـ آنجاست كه شارح به بررسى معناى تواضع مى پردازد و ضمن توضيحاتى كه مى آورد، به بياناتى از ائمه عليهم السلاماستدلال مى كند كه در تبيين معناى تواضع و كيفيت آن بسيار مؤثر است. ^۱ هم چنين، در تبيين معناى اعتزال، در ابتدا حوزه و دامنه فراگيرى آن را معين مى كند و مى گويد اعتزال مربوط به عاقل عالم به معالم دين است. سپس آن را نسبت به اهل دنيا و عصيان جايز مى داند؛ چرا كه اهل آخرت اولياى خدا و انصار دين او هستند و توصّل به ايشان، موجب روشنى به نور ايشان است. بعد از اين مقدمه ـ كه البته با تكيه بر احاديث بيان مى كند ـ به اقسام اعتزال مى پردازد و احاديث متعددى را شاهد مى آورد. سپس بى شمار بودن اخبار مدح اعتزال را يادآور مى شود و در ادامه، برخى فوايد اعتزال را با ذكر حديث يادآور مى شود و مى افزايد با عنايت به فوايدى كه در باب اين امر آمد، برخى آن را برتر از مصاحبت با مردم دانسته اند و دسته اى ديگر، با عنايت به اخبار رسيده در مدح مصاحبت با مردم، آن را برتر دانسته اند؛ اما هر يك از اين دو، جايگاه خاص خود را دارد و سپس به جمع بين آنها مى پردازد. ^۲
بدين سان، شارح شمار قابل توجهى از احاديث را در قالب يك مجموعه با وحدت موضوعى ارائه مى دهد و به بررسى و دسته بندى و بيان جايگاه هر يك مى پردازد و بر يكپارچگى سنت صحه مى گذارد. عملكرد شارح در تبيين مفاهيم حديثى، به اين شيوه، از توانمندى گسترده ايشان در دانش حديث و تسلط بر متون حديثى خبر مى دهد كه چنين هنرمندانه احاديث را گرد مى آورد و پيوند مى دهد. نمونه هاى ديگر اين نگرش و عملكرد را مى توان در شرح عبارات «از زمان بعثت نوح عليه السلام علم پنهان بوده است»، ^۳ «پرهيز از اذيت و آزار از كمال عقل است»، ^۴ «حاجات خود را از اهلش خواهيد»، ^۵ «كسى كه خواهان آخرت باشد، دنيا او را بجويد تا روزيش را به طور كامل از دنيا برگيرد» ^۶ و بسيارى موارد ديگر ديد.
همان طور كه پيش از اين گفتيم، روايات، مفسر و مبين يكديگرند و اين امر بر لزوم توجه به