سير تاريخى سبك‏هاى نگارشى حديث - صفحه 149

2. سبك هاى حديث نگارى اهل سنت در گذر زمان

كتاب هاى حديثى سنيان نيز در طول تاريخ، فراز و نشيب هايى متفاوتى را شاهد بوده است. به نظر مى رسد كه تعداد عناوين سبك هاى نگارشى آنان نسبت به شيعيان فزون تر باشد؛ هرچند اين تعدد عناوين زاييده عوامل گوناگونى است، اما بايد دانست كه اولاً، در برخى از سبك ها به قدرى روايات تكرارى و مشابه وجود دارد كه ملال آور شده است. ثانيا، گاه براى فايده اى بسيار اندك سبكى در برهه اى از زمان به وجود آمده است و همين ضعف سبب ناپايدارى آن گرديده است.
اينك سبك هاى حديث نگارى ايشان را در مراحل مختلف تدوين برمى كاويم:

1 ـ 2. دوره تدوين هاى ابتدايى

ژ. جزءنويسى

در مرحله نخست، پس از نهضت جمع آورى احاديث در ميان سنيان ـ كه پس از سال 101 هجرى رخ داد ـ آنان اقدام به جمع آورى و صرفا كتابت احاديثى نمودند كه در حافظه ها باقى مانده بود. بنابراين، مهم ترين سبكى كه در اين دوران نمايان شد، «جزءنويسى» است كه تقريبا همسان اصل و كتاب در بين شيعيان است.
در تعريف جزء چنين آورده اند:
الجزء: تأليف الأحاديث المروية عن رجل واحد من الصحابة أو من بعدهم و قديختارون من المطالب المذكورة فى صفة الجامع مطلبا جزئيا يصنفون فيه مبسوطا وفوائد حديثية ايضا. ۱
بنابراين، جزء بسيط ترين وساده ترين نگارش در ميان سبك هاى نگارشى است كه معمولاً احاديثى را درباره يك موضوع بسيار جزيى دربر دارد.
اين شيوه، عمرى نسبتا طولانى داشته وتا قرن ها بعد نيز از اين سبك پيروى شده است. از نخستين اجزاى نگارش يافته مى توان به جزء سفيان بن عيينه كوفى (م 199ق) و جزء اشيب بغدادى (م 209) اشاره كرد كه مجموعه احاديثى است كه از آن دو شنيده شده است.
اجزاء به گونه هاى مختلفى مانند عددى، مسنده، موضوعيه و ... تقسيم مى شوند.
جزء المومل، جزء نافع، جزء فيه احاديث ابن حبان و احاديث ابى الزبير، همگى از اجزاى مسنده و اجزاءآداب الصحبة، احاديث الشعر، الادب المفرد، الدعاء (ابن فضيل، طبرانى)، الزهد (ابن ابى عاصم، ابن حنبل، ابن المبارك و ...) و عمل اليوم و الليلة در شمار اجزاى موضوعيه اند.

2 ـ 2. دوره نظم دهى

همزمان با دوره تدوين هاى ابتدايى ويا مرحله تجميع، برخى ازمحدثان تنها به گردآورى احاديث

1.الرسالة المستطرفة، ص۸۶ .

صفحه از 155