زهد، بر خلاف تصور رايج درباره آن، نوعى تلاش آگاهانه براى سبك ساختن خود و سرمايه گذارى بر خويشتن، به جاى اشياى ديگر است. معناى زهد، در حديثى كه به امام صادق عليه السلام منسوب است، به روشنى آمده است. چون از ايشان پرسيدند كه زهد در دنيا چيست، پاسخ دادند:
قد حد اللّه ذلك فى كتابه، فقال:«لِّكَيْلاَ تَأْسَوْاْ عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَلاَ تَفْرَحُواْ بِمَآ ءَاتَاكُمْ»^۱؛^۲خداوند حد زهد را در كتاب خود مشخص ساخته و فرموده است:«بر از دست رفته اندوه مخوريد و به داشته شادمان مباشيد».
همين مضمون، در سخنى از حضرت امير عليه السلام آمده است. ^۳ سرانجام، آن كه امام على گاه، حكمت را اين گونه تعريف مى كند:
حد الحكمة، الاعراض عن دار الفناء و التوله بدار البقاء؛^۴حدّ حكمت رويگردانى از سراى ناپايدار و شيفتگى به سراى جاودان است.
زهد، به اين معنا، به معناى تن زدن از فعاليت هاى اجتماعى نيست، بلكه نوعى تمرين آزادى درونى و كسب قدرت براى مسلط شدن بر شرايط به شمار مى رود ^۵ و به اين معنا، هم مقدمه حكمت است و هم از نتايج آن قلمداد مى گردد.

د. حكمت و گرسنگى

در برخى از احاديث، نوعى رابطه علّى ميان كم خورى و حكمت برقرار شده است. در حديث بلندى ـ كه به گفتگوى حضرت رسول صلى الله عليه و آله وسلم با خداوند در شب معراج اختصاص يافته است ـ اين پيوند به نيكى آشكار است. خداوند به پيامبرش از ارزش گرسنگى و ميراثى كه به جاى مى نهد مى گويد و حضرت مى پرسد: ميراث گرسنگى چيست؟ خداوند يكى از نتايج آن را حكمت بر مى شمارد. ^۶ در حديث ديگرى از رسول خدا صلى الله عليه و آله وسلم آمده است:
نور الحكمة الجوع و التباعد من اللّه الشبع؛^۷روشنى حكمت به گرسنگى است و دورى از خداوند به سيرى است.
هدفِ خوردنْ رفع گرسنگى است، نه التذاذ از غذا. بى توجهى به اين نكته و دلبستگى به غذا مانع حكمت مى شود. حضرت رسول صلى الله عليه و آله وسلم در حديث بلندى فرمود: