من اكل طعاما للشهوة حرم اللّه على قلبه الحكمة.^۱
باز از معصوم نقل شده است كه فرمود:
لاتدخل الحكمة جوفا ملى ء طعاما.^۲
حضرت رسول در تعبير صريحى ارزش شخص شك پرست را با آنچه كه از او خارج مى شود، يكى دانسته فرمود:
من كان همته ما يدخل فى بطنه، كان قيمته ما يخرج من بطنه.^۳
از اين منظر، رابطه معكوسى بين انواع شهوات و حكمت وجود دارد و به مقدارى كه حكمت نيرو مى گيرد، شهوات افسرده مى شوند؛ به گفته امام على عليه السلام :
كلما قويت الحكمة، ضعفت الشهوة.^۴
در نتيجه، به گفته امام على عليه السلام ، آغازين گام حكمت، وانهادن لذات و فرجام آن، ناپسنديدن امور گذراست:
اول الحكمة ترك اللذات و آخرها مقت الفانيات.^۵

ه . حكمت و تواضع

برخى از احاديث، تواضع و حكمت را در كنار يكديگر نشانده و نشان شخص حكيم را تواضع دانسته اند. امام موسى كاظم عليه السلام در حديث بلندى خطاب به هشام فرمود:
يا هشام! ان الزرع ينبت فى السهل و لا ينبت فى الصفا، فكذلك الحكمة تعمر فى قلب المتواضع و لا تعمر فى قلب المتكبر الجبار، لان اللّه جعل التواضع آلة العقل و جعل التكبر آلة الجهل؛^۶اى هشام! كشت در زمين نرم مى رويد، نه در سنگ سخت، همچنين حكمت در قلب شخص متواضع آباد مى گردد، نه در قلب متكبر گردن فراز. زيرا خداوند تواضع را ابزار عقل و تكبر را ابزار جهل قرار داده است.
طبق داستانى كه در منابع روايى آمده است، حضرت عيسى از حواريان خود خواست تا پايشان را بشويد و پس از آن كه اين كار را كرد، به آنان فرمود كه برايتان تواضع كردم تا پس از من تواضع كنيد. سپس فرمود:
بالتواضع تعمر الحكمة لا بالتكبر.^۷