گرايش هاى مانوى در روايت «آكِلَةُ الخَضِر» ۱
جى. اچ. كراموس
ترجمه: محمدمهدى تقديسى ۲
چكيده
در اين مقاله روايتى كه به «آكله الخضر» اشتهار يافته مورد بررسى قرار گرفته است. نويسنده با بررسى منابع اين روايت به تفاوت گونه هاى نقل آن اشاره كرده و ديدگاه مفسران روايت را درباره معناى آن نقل كرده و اختلاف نظرهاى آنها را مورد توجه قرار داده است.
نويسنده با بررسى اين مفاد اين روايت كه به مفهوم خير و شر اشاره دارد ـ سعى دارد همسانى مضمون اين روايت را با خير و شر در ديدگاه مانوى نمايان سازد.
كليد واژه ها: روايت آكلة الخضر، اسناد روايت، معناى آكلة الخضر، مانويت، خير و شر.
روايتى را كه در اينجا بررسى مى كنيم، در برهه اى خاص از زمان، نسبتا رايج بوده است. اين روايت در مهم ترين جوامع حديثى دوازده بار به كار رفته است. به عبارت ديگر، به طور هم زمان گونه هاى بسيار متفاوتى از آن متداول بوده است كه مى توان آنها را به صورت زير مطرح كرد: ۳
الف. صحيح البخارى، ج 1، ص 371 ـ 372؛ ارشاد السارى الى صحيح البخارى، ج 3، ص 606 .
ب. صحيح البخارى، ج 2، ص211؛ ارشاد السارى الى صحيح البخارى، ج 5، ص 72 ـ 74.
ج. صحيح البخارى، ج 4، ص 214؛ ارشاد السارى الى صحيح البخارى، ج 9، ص 270 ـ 272.
1.توضيح ويراستار: مقاله حاضر در اصل به زبان فرانسوى با عنوان (manichéenne: la mangeuse de verdure Une tradition à tendance) در مجله Acta Orientalia سال ۲۱ (كپنهاگ، ۱۹۵۰ ـ ۱۹۵۳م) منتشر شده است. ترجمه انگليسى اين مقاله به قلم آقاى ماتئو گوردون در سال ۲۰۰۴م، انجام گرفته و در مجموعه مقالات كتاب حديث (ويراسته هارالد موتسكى) قرار گرفته است. تمام شماره هاى عددى در پانويس ها از آنِ مؤلف يا ويراستار انگليسى متن، يعنى هارالد موتسكى است. بجز اين، تمام پانويس هاى توضيحى ديگر از جانب ويراستار فارسى با علامت ستاره يا نام ويراستار مشخص شده است.
2.مقابله و ويرايش: مرتضى كريمى نيا.
3.چاپ هايى كه در اين مقاله استفاده شده، عبارت اند از: كتاب الجامع الصحيح، إرشاد السارى إلى صحيح البخارى، كتاب الجامع الصحيح بشرح النووى، سنن النسائى، سنن ابن ماجه، مسند ابن حنبل.
