مقدمه بحث درباره اين سؤال است كه آيا شر يا شرور مى تواند به خير منتهى شود. كاملاً محتمل است كه خود پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم نظرى را درباره اين مسأله كاملاً كاربردى بيان كرده باشد. تاريخ بسيار قديمى گفتار پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم كه با قدمت اسانيد هماهنگ است، ثابت مى كند كه سلسله هاى مختلف حديث در مدينه، مصر و عراق وجود داشته كه همگى به خُدرى بازمى گردند. ما مى توانيم بپذيريم كه موعظه موجود در بند 2 به روايت اصلى تعلق دارد. توضيحات درباره سكوت پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم و نشانه هاى وحى شاخ و برگهاى بعدى بوده است. يكى از گونه ها (ه) اين بند را به طور كامل حذف كرده و ديگر گونه ها به طور قابل توجهى مختصرتر از گونه هاى گروه عراقى است.
در مقابل، بندهاى 9 تا 11 كه با طرح مسأله «آكلة الخضر» و رفتارش آغاز مى شود و با عبارات اضافى درباره برخورد صحيح مؤمنان ادامه پيدا مى كند، احتمالاً بعدها در عراق اضافه شده است، نتيجه اى كه از يك دستى متن گونه هاى بصرى به دست مى آيد. اين بخش ها حتى بعدها به گونه هاى غير عراقى نيز كه حداقل در بندهاى 10 و 11 ناهماهنگى شان كمتر است، بايد اضافه شده باشند. تنها بند 9 كه در عين حال خاصتر و براى يك تدليس خودساخته كمتر آسيب پذير است، كمابيش شكل اصيلش به صورت كامل باقى مانده است. كار جمع اركان قديمى ترين گونه و رواج آن احتمالاً توسط گردآورندگان روايات در قرن اول عباسى صورت گرفته است.

كتابنامه

ـ ارشاد السارى الى صحيح البخارى، قسطلانى، قاهره، 1288ق.
ـ الاصابة فى تمييز الصحابة، ابن حجر عسقلانى، كلكته، 1856 ـ 1888م.
ـ اعجاز القرآن، باقلانى، قاهره، 1349ق.
ـ الجامع الصحيح، بخارى، تصحيح: لودويف كرل و تئودور و. يُنبُل، لايدن، 1862 ـ 1908م.
ـ الجامع الصحيح بشرح النووى، مسلم، قاهره، 1283ق.
ـ سنن، بشرح السندى، ابن ماجه، قاهره، 1349ق.
ـ سنن، بشرح السيوطى و السندى، نسايى، قاهره، 1348ق.
ـ سيرة النبى، ابن هشام، تحقيق: محمّد محيى الدين عبدالحميد، قاهره، 1383ق / 1963م.
ـ مسند، ابن حنبل، قاهره، 1313ق.