حوزه حديثى مغاربه

مهدى مهريزى

چكيده

غرب جهان اسلام در كنار حجاز و شام و عراق و نيز ايران سه منطقه اصلى حديث اهل سنّت در ادوار مختلف تاريخى بوده است.
اين نوشتار گزارشى كوتاه از فعاليت هاى حديثى اهل سنّت در غرب جهان اسلام است. پيش از تبيين حدود جغرافيايى و منبع شناسى چگونگى ورود حديث به غرب، فعاليت هاى عمده حديثى مغربيان محدّثان بزرگ و آثار برجسته حديثى، ارتباط غرب و شرق جهان اسلام در گسترش حديث و ويژگى هاى حوزه حديثى مغاربه به بحث گذاشته شده است.

كليد واژه ها: حديث، مغاربه، مراكز حديثى، اهل سنّت، تاريخ حديث.

عمده فعاليت هاى حديثى اهل سنّت، در طول تاريخ، در سه حوزه بزرگ جغرافيايى اتفاق اتفاده است:
1. كشورهاى شرق عربى اسلامى (حجاز، عراق، شام)،
2. ايران (رى، خراسان و قزوين)،
3. كشورهاى غرب عربى اسلامى (اندلس، و شمال آفريقا).
حجاز از آن رو كه پايگاه اسلام بود و بعثت پيامبر در آن اتفاق افتاد، نخستين مركز تلقى مى شود و با اندك فاصله اى اين فعاليت ها به عراق و شام نيز مى رسد.
ايران دومين حوزه حديثى اهل سنت به شمار مى رود كه محدثانى چون مؤلفان صحاح سته، حاكم نيشابورى، بيهقى و... از آن برخاسته اند.
سومين مركز، غرب جهان اسلام است كه از آن به نام مَغاربه ياد مى كنيم. ورود حديث به آن سامان و رونق فعاليت هاى حديثى، به جهت بعد مسافت، ديرتر اتفاق افتاد از اين رو، در جايگاه سوم قرار مى گيرد؛ گرچه پس از ورود حديث، فعاليت هاى مهمى در آنجا صورت گرفته است. در اين نوشته گزارشى از ورود حديث به غرب جهان اسلام و فعاليت هاى حديثى آن ارائه مى گردد.
براى بررسى اين موضوع، مباحث را در چند محور اصلى دنبال مى كنيم.