3. چگونگى ورود حديث

ورود مسلمانان به آفريقا در سال 27 قمرى بود و دوره فتح آن سرزمين پنجاه سال به طول انجاميد؛ يعنى در سال 85 مسلمانان استقرار يافتند. ^۱
قيروان شهرى است كه عقبه در سال 50 قمرى بنا كرد و پايگاه مسلمانان شد.
ورود مسلمانان به اندلس و شبه جزيره ايبرى و فتح اين منطقه در سال 93 قمرى رخ داد. ^۲
آنچه در اينجا مورد نظر است، بررسى چگونگى و زمان ورود حديث به اين منطقه است. با توجه به اين كه زمان ورود مسلمانان به دو منطقه شمال آفريقا و اندلس متفاوت است، زمان ورود حديث و چگونگى آن نيز متفاوت است و بايد اين امر را جداگانه بررسى كرد. نخست، به شمال آفريقا پرداخته و سپس از زمان ورود حديث و چگونگى آن به اندلس سخن خواهيم گفت:

ورود حديث به قيروان

حسين بن محمّد شواط كتابى با نام مدرسة القيروان من الفتح الاسلامى الى منتصف القرن الخامس الهجرى نوشته است. وى در اين كتاب بر اين باور است كه ورود حديث به قيروان توسط ده تن از صحابه در نيمه نخست قرن اول هجرى صورت گرفته است.
صحابه اى كه از آنان حديثى در قيروان نقل شده و در ورود حديث نقش داشته اند، عبارت اند از:
1. جبلة بن عمرو الانصارى، حديث وى از طريق خالد بن ابى عمران تونسى (م 125ق) از طريق سليمان بن يسار بوده است.
2. رويفع بن ثابت انصارى، حديث او از طريق حنش بن عبداللّه الصنعانى (م 100ق) بوده است.
3. زياد بن حارث صدايى، حديث او از طريق عبدالرحمن بن زياد افريقى از زياد بن نعيم بوده است.
4. سفيان بن وهب خولانى، حديث او را غياث بن ابى شيب حبرانى نقل كرده است.
5 . عبداللّه بن سعد بن ابى سرح، حديث او را ابن عبدالحكم از عبداللّه بن ربيعه آورده است.
6 . عبداللّه بن عمر بن خطاب، حديث او را مسيرة الزرودى آورده است.
7. فضالة بن عبيد انصارى، دو روايت حنش از او نقل كرده است.
8 . مُنَيذر اسلمى افريقى، حديث او را ابوعبدالرحمن حبلى نقل كرده است.
9. ابوزمعه بلوى،
10. ابويقظان، حديث او را ابوعشانه معافرى نقل كرده است. ^۳
وى نوشته است 45 نفر از صحابه وارد قيروان شدند كه از آن ميان، ده نفر ياد شده در نشر و ترويج حديث نقش داشته اند. ^۴