و «معتبر» ۱ از سوى فقيهان و حديث پژوهان شيعه و تلقّى به قبول و عمل به مضمون احاديث وى ۲ گواه اين سخن است.
4. آثار سكونى
نكته حايز اهميت ديگر در شرح حال سكونى، تأليفات و آثارى است كه به او نسبت داده اند؛ از آن جمله مى توان به كتابى اشاره كرد كه به گفته برخى، از جمله اصول به شمار مى رفته است. به نظر مى رسد كتابى كه نجاشى بر استاد خود احمد بن على بن نوح بن نوح قرائت كرده ۳ و شيخ طوسى از آن با عبارت «كتاب كبير» ۴ ياد مى كند، همين كتاب است. ابن ادريس درباره آن مى نويسد:
إسماعيل بن ابى زياد السكونى ... و له كتاب يعد فى الاصول، و هو عندى بخطى كتبته من خط ابن أشناس البزاز و قد قرئ على شيخنا أبى جعفر، و عليه خطه إجازة و سماعا لولده أبى على، و لجماعة رجال غيره. ۵
مرحوم كلباسى مى نويسد كه شواهد متعددى در ميان عبارات ابن ادريس حلّى دلال بر اعتبار اين كتاب وجود دارد؛ از آن جمله مى توان به استنساخ كتاب توسط ابن ادريس و همچنين قرائت آن بر شيخ طوسى و اجازه او اشاره كرد. شهرت ديگر روايات سكونى و تلقى به قبول و عمل به مضمون آنها از سوى فقهاى شيعه مؤيد اين اعتبار است. ۶
سيد بحرالعلوم بر اين باور است كه سخن ابن ادريس بر اين نكته دلالت دارد كه اصل سكونى در عصر كلينى و شيخ طوسى متداول بوده و تمام روايات نقل شده از سكونى برگرفته از اين اصل بوده است. ۷ اما در مقابل اين ديدگاه، مرحوم كلباسى معتقد است كه سخن قاطع در شهرت اصل سكونى آن هم بر پايه عبارت ابن ادريس ناصحيح است؛ چرا كه نهايت دلالت عبارت بر احتمال شهرت اصل سكونى دلالت دارد. ۸
افزون بر كتاب فوق، شيخ طوسى از كتاب النوادر نيز جزء آثار سكونى ياد مى كند. ۹
نتيجه
در پايان اين نوشتار مى توان گفت كه اسماعيل بن ابى زياد سكونى از راويان اهل سنّت و از شاگردان
1.مبانى تكملة المنهاج، ج۱، ص۲۴، ۵۶ ، ۷۷، ۸۰ ، ۹۵، ۱۱۶، ۱۸۶، ۲۶۳، ۳۲۸ و ج۲، ص۱۵، ۱۲۳، ۲۱۹، ۲۶۸، ۴۲۹.
2.سماء المقال، ج۲، ص۵۱ .
3.رجال النجاشى، ص۲۶، ش۴۷.
4.الفهرست، ص۵۰ ، ش۳۸.
5.السرائر، ج۳، ص۲۸۹.
6.سماء المقال، ج۲، ص۵۰ و ۵۱ .
7.الفوائد الرجالية، بحرالعلوم، ج۲، ص۱۲۴.
8.الرسائل الرجالية، ج۴، ص۴۰۱ و ۴۰۲؛ سماء المقال، ج۲، ص۵۲ و ۵۳ .
