پژوهشى درباره حديث «السعيد سعيد فى بطن امه ...»

محمد محمدى رى شهرى

چكيده

در حديثى از رسول خدا صلى الله عليه و آله نقل شده است كه نيك بخت در شكم مادرش نيك بخت بوده و بدبخت نيز وضعيتى مشابه دارد.
در اين مقاله، ضمن اشاره به مصادر اين حديث و اعتبار آن، به تحليل روايت پرداخته و با بيان چهار معنا براى حديث معناى نخست ترجيح داده شده است.

كليد واژه ها: خوش بختى، بدبختى، جبر.

در مواجهه با احاديث و روايات، مراحلى را بايد پشت سر گذارد تا اطمينان از فهم درست حديث حاصل گردد. اين مراحل عبارت اند از:
1. دستيابى به متن اصلى حديث و روشن كردن تصحيف و تحريف احتمالى،
2. تحليل و تفسير محتوا،
3. داورى و ارزيابى نسبت به صدور متن بدون تحريف و تغيير،
4. تحليل محتوا و تفسير.
براساس اين قاعده، به سراغ يكى از مضامين منقول در مصادر حديثى شيعه و اهل سنت مى رويم و به بررسى اجمالى آن مى پردازيم. اين مضمون عبارت است از:
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : السَّعيدُ مَن سَعِدَ في بَطنِ اُمِّهِ، وَالشَّقِيُّ مَن شَقِيَ في بَطنِ اُمِّهِ.خوش بخت، كسى است كه در رَحِم مادرش خوش بخت شده است و بدبخت، كسى است كه در رَحِم مادرش بدبخت شده است.
اين حديث و احاديث مرتبط با آن، با بيست مضمون مختلف، در مصادر حديثى منقول است و هر يك از مضامين آن داراى سندهاى متعددى است. ^۱