الف) روايات جعلى در ارتباط با پيامبراكرم صلى الله عليه و آله وسلم

پاره اى از رواياتِ موجود در فى ظلال القرآن، با عصمت، خُلق نيكو و فضايل و خصايل والاى پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله وسلم ناسازگارند و مقام عالى و منزلت رفيع آن حضرت صلى الله عليه و آله وسلم را مخدوش مى سازند. اين در حالى است كه سيد قطب در موارد متعددى تلاش مى كند از عصمت و موقعيت رفيع رسول اعظم صلى الله عليه و آله وسلمبه طرزى لطيف و هوشمندانه حراست و حفاظت به عمل آورد. ^۱ در ذيل به برخى از اين روايات اشاره مى رود.
در فى ظلال القرآن، به تبع منابع روايى اهل سنّت، به پيامبر صلى الله عليه و آله وسلمنسبت داده شده كه آن حضرت فرموده است:
مردم در شؤون دنيايى و مادى زندگى خويش از او داناتر و آگاه ترند. ^۲
سيد قطب روايت فوق را ـ كه نادرست و جعلى مى نُمايد ـ در فضايى گزارش كرده كه در آن به بيان ضرورت جديّت در اخذ دستورات دين و گواهى راستين به باورها و اعتقادات وحيانى پرداخته و پرهيز از هرگونه تساهل و تسامح را نسبت به جزئيات امور دينى گوشزد كرده و بر لزوم دريافت همه شؤون زندگى از سرچشمه وحى تأكيد ورزيده و چنين امرى را از وظايف حتمى و قطعى هر مسلمان دانسته است؛ حال آن كه روايت فوق به گمان ما به دلايلى چند ـ كه در پى مى آيد ـ مجعول بوده و نمى تواند به پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم منتسب گردد:
دليل اول: نفسِ پذيرش اين روايت، عصمت پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم را مخدوش مى سازد و مصونيت آن حضرت را از خطا و اشتباه با ابهام مواجه مى كند ^۳ و شأن و منزلت وى را در نزد مسلمانان و مؤمنان فرو مى افكند و انديشه مخالفت با سيره آن حضرت را به ذهن ها القا مى كند و به اصطلاح «فتحِ بابى» است در اين زمينه حال آن كه مطابق با نصوص صريح قرآن، كلام حضرت صاحب رسالت همه «وحى» و «حق» و «صدق» است ^۴ و آن حضرت به سبب گفتار و كردار پسنديده اش «اُسوه و

1.ر.ك: همان، ج۴، ص۲۴۳۲ ـ ۲۴۳۳، ج۶ ، ص۳۴۱۹ ـ ۳۴۲۰.

2.در منابع روايى اهل سنت آمده است كه پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم در ماجراى «تلقيح نخل»، به كشاورزانى كه در حال تلقيح نخل بودند جهت پربار شدن نخل هايشان، دستورالعملى مى دهد؛ لكن پس از آن ناكارآمدى دستور آن حضرت نمايان مى گردد؛ لذا وى در پاسخِ شبهات و سؤالات مردم در باره اين ماجرا به آنان مى فرمايد: انتم أعلم بشؤون دنياكم! اين سخن با الفاظ گونه گون ديگرى نيز نقل شده است. ر.ك: صحيح مسلم، ج۷، ص۹۵؛ سنن ابن ماجه، ج۲، ص۸۲۵؛ المسند، ج۱، ص۱۶۲ ـ ۱۶۳؛ صحيح ابن حبان، ج۱، ص۲۰۲؛ مجمع الزوائد، ج۱، ص۱۷۹.

3.براى مطالعه نقد عالمانه اين روايت، ر.ك: مجموعة الرسائل، ج۱، ص۱۷۸ ـ ۱۸۲؛ أضواءٌ على الصحيحين، ص۲۵۷ ـ ۲۶۰؛ معالم المدرستين، ج۳، ص۱۳ ـ ۱۵؛ أحاديث امِّ المؤمنين عائشة، ج۲، ص۲۲۱ ـ ۲۲۲؛ مكاتيب الرسول، ج۱، ص۵۸۸ ـ ۵۹۱؛ الصحيح من السيرة، ج۴، ص۱۶۸ ـ ۱۷۰.

4.سوره نجم، آيه ۳ و ۴، سوره آل عمران، آيه ۸۶ ، سوره زمر، آيه ۲۳. نيز روايت گريده كه آن حضرت در پاسخ شبهه اى كه گروهى از بزرگان قريش درباره سخنانش ساز كرده بودند، به عبداللّه بن عمرو فرمود: أكْتُب فَوَالَّذى نَفسِى بِيَده لا يَخرُجُ مِنهُمَا [ شَفَتَى ]إلاَّ الحَقَ (ر.ك: المصنَّف، ج۶، ص۲۲۹؛ الحد الفاصل، ص۳۶۶؛ تفسير ابن كثير، ج۴، ص۲۶۴ ـ ۲۶۵).